WINTERGEUR

Heggenmussen

We hebben allemaal wel een idee bij voorjaarsgeur, zomergeur en herfstgeur. Maar wintergeur ... is dat niet vooral een zuivere, frisse geur, als de lucht strakblauw is en de zon fonkelt op het ijs en in de sneeuw? Misschien zijn bloemen wel het laatste waar je aan denkt bij het woord ‘wintergeur’. En toch zijn ze er, bloemen die geuren in de winter.

Ze zijn er zelfs altijd geweest, in het wild. Door kruisingen, om grotere bloemen en een langere bloeitijd te krijgen, zijn sommige in geursterkte wel achteruit gegaan, maar ze zijn nog steeds de moeite waard om aangeplant te worden. Immers: in het land der blinden is eenoog koning! De geur van een enkele bloem, midden in de winter, trekt  meer de aandacht dan een compleet rozenperk in de zomer.

Bloemen geuren om aandacht en dan niet zozeer van ons, als wel van insecten die voor de bestuiving zullen moeten zorgen. Nu zijn insecten in de winter ook een schaars artikel en de bloem zal dus goed moeten opvallen. Dat is de verklaring voor de sterke geur.

Maar alles is relatief. Tuincentra weten ons te lokken, als insecten met een portemonnee, door soms al direct bij de ingang een groot aantal geurende planten van eenzelfde soort neer te zetten, zodat je niet alleen bedwelmd raakt van die overweldigende geur, maar ook bezeten. Je ziet het al helemaal voor je, hoe familie, vrienden, de buren en zelfs de postbode het liefst jóuw tuinpad opwandelen, om de heerlijke geur die jij daar weet te verspreiden!

Sarcococca confusa

Zo kwam ik aan mijn Sarcococca confusa, inderdaad: helemaal confuus. Met zo’n plant in de auto moet je nog goed uitkijken, of op tijd een raampje openzetten, want in die kleine ruimte met in de winter ook nog de verwarming aan, ligt een geurflauwte op de loer! Maar toen ik de volgende dag naar buiten liep, was er van een heerlijke geur niets te bespeuren en teleurgesteld stalde ik mijn nieuwe aanwinst in een overpot op het terras. Geen zin meer om hem in de tuin te planten.

Nu weet ik dat het teveel gevraagd was, van één nog jonge plant, in die grote wijde buitenlucht, om een geur als in het tuincentrum te produceren. Maar korte tijd later, tijdens klusjes in de tuin op een mooie rustige winterdag, snoof ik wel degelijk de heerlijke geur op van de Sarcococca op het terras! Deze groenblijvende heestertjes, die een tot anderhalve meter hoog worden, bloeien van december tot februari met onopvallende, maar dus sterk geurende witte bloempjes, die later uitgroeien tot zwarte bessen. Het zijn vorstbestendige heesters die ook schaduw verdragen en waarvan je in de winter gerust een tak kunt snijden om daarmee de geur naar binnen te halen.

Viburnum bodnantense dawn

Wie in november al toe is aan een bloeiende en geurende heester in de tuin moet vooral een Viburnum bodnantense ‘Dawn’ of ‘Debe’ aanplanten. Een forse struik die wel drie meter hoog kan worden (maar ook gesnoeid!), waarvan het niet erg is dat hij zijn blad verliest, omdat dat ruimschoots gecompenseerd wordt door talloze trosjes witroze geurende bloemetjes. Bij harde wind en regen zul je tevergeefs snuiven, maar dan heb je buiten ook niks te zoeken. Vorst zullen de bloemetjes niet overleven, maar zodra de dooi intreedt mag je weer rekenen op nieuwe trosjes. Viburnum bodnantense geeft de voorkeur aan een zonnige standplaats.

Ook al in november in bloei is een groenblijvende struikkamperfoelie, twee meter hoog: Lonicera standishii, met geurende crèmewitte bloemen. Nog een winterbloeiende struikkamperfoelie is Lonicera fragrantissima. Deze heeft echter een koudeperiode nodig om in bloei te komen en doet dat daarom pas in januari. Maar dan wel overtuigend, zoals de naam al doet vermoeden.

Aangeraden wordt om niet teveel verschillende geurplanten bij elkaar te zetten; dan weet je niet meer wat je ruikt. Dat zou pleiten voor de aanplant van drie toverhazelaars, die elkaar in bloei opvolgen. Aan het eind van de herfst en in het begin van de winter bloeit Hamamelis (toverhazelaar) virginiana. Vervolgens bloeit Hamamelis intermedia midden in de winter en sluit Hamamelis mollis de serie af met bloei aan het eind van de winter, begin voorjaar. Prettige bijkomstigheid: op toverhazelaars kun je rekenen, want ze bloeien elk jaar op dezelfde tijd. Of het nou koud is of niet.

Tot slot nog een tip voor liefhebbers van tulpenbollen. In een Engels equivalent van onze Keukenhof heeft men een experiment uitgevoerd en een deel van de tuin pas in de laatste weken van januari beplant met tulpenbollen. Ze bloeiden niet later dan andere tulpen. Voordelen: in januari zijn (tulpen)bollen afgeprijsd (nóg wel!) en bovendien zijn de goede exemplaren dan al een beetje uitgelopen. Zo weet je zeker dat je waar krijgt voor je geld. Nu is het wel zo dat tulpenbollen een koudeperiode nodig hebben om tot bloei te komen. Misschien moeten ook wij er eerst maar eens mee experimenteren. Let ook op het weerbericht voor januari, want in bevroren grond is het slecht bollen planten!

Winterbloeiende struiken planten kan nu nog, zolang het niet vriest. Kies voor wintergeur in de tuin en haal zo het voorjaar dichterbij.

November 2009