'THE TIMES THEY ARE A-CHANGING'

 In míjn tuin...

...zijn het afgelopen zachte najaar, in afwachting van een winterse vorst, bij sommige struiken de bladeren langer dan voorheen aan hun takken blijven plakken en hangen: als doorgewinterde cafébezoekers. Het resultaat was een fraai kleurpalet in combinatie met het nog steeds frisse groen van bodembedekker Pachysandra terminalis, de twee meter hoge laurier, het zacht oranjegele blad van de hazelaar (Corylus avellana), het glanzend groen van een tapijtje ‘mansoren’ (Asarum), de alom tegenwoordige klimop en natuurlijk de laurier en, niet te vergeten, taxus en buxus. Maar ook de verschillende texturen en afmetingen van het divers gebladerte spelen een rol bij onze tuinbeleving in herfst en winter.

Pachysandra terminalis - omdat het zonder
toch wat kaal is ...

Bij de aanplant van deze ‘gewassen’, vooral in het voorjaar, ben je je niet zo bewust van het beeld in de winter. En normaliter gaat niemand in de winter, met kans op vorst, sneeuw en ijzel, op pad om de tuin van nieuwe aanwinsten te voorzien. Maar: ‘The Times They Are A-Changing’ zong Bob Dylan in 1964 en als twaalfjarige zong ik het onwetend maar uitgelaten mee. Het woord ‘klimaatverandering’ moest toen nog worden uitgevonden - dát waren nog eens tijden. In elk seizoen wist je waar je aan toe was.

Winter - januari 2019 - het kán nog sneeuwen!

Nu, zo heel veel jaren later, is er meer dan ooit sprake van ‘change’, verandering, zéker op het gebied van het klimaat met een stijging van de gemiddelde temperatuur, en het is al lang niet meer de vraag of we daar blij mee moeten zijn. De gemiddelde temperatuur is gedurende mijn leven, sinds 1952, gestegen met 1,7℃. Dat lijkt niet veel, maar in de afgelopen decennia is de stijging wel in een versnelling geraakt. Vandaar nu die struiken met ‘hangers’ en ‘plakkers’ in najaar en winter.

Gelukkig zijn het nog steeds de uitzonderingen die de regel bevestigen. Zo is in het afgelopen jaar al van meerdere kanten een strenge winter aangekondigd. Mogelijk zelfs de koudste in de afgelopen honderd jaar! Dan kunnen de schaatsen uit het vet en sjaal, wanten en muts uit de kast! Het roept herinneringen op aan de extreme sneeuwval in de winter van 1978/1979, al weer meer dan veertig jaar geleden, toen we ons met grote scheppen en schuivers een weg moesten banen naar de straat en gelaarsd door de sneeuw ploegden. Dat zijn we sindsdien niet meer gewend - en onze tuinen ook niet.

Onthouden alvast voor de komende herfst: het afgevallen blad verspreiden over de borders of in zakken ‘bij de hand houden’. Want afvoeren kan altijd nog, ook in het voorjaar!                                                                                  

Januari 2021

ALS HET WAAIT EN REGENT

 

Heggenmussen

De winterse feestdagen zijn voorbij en weer ligt er een heel nieuw jaar voor ons, vol goede voornemens, maar ook verwachtingen en natuurlijk de gebruikelijke dosis hoop. Geen twee jaren verlopen hetzelfde, dus kunnen we in 2021 weer van alles verwachten - of niet. En ondanks corona zal toch veel blijven als vanouds, zoals bijvoorbeeld tuinieren. Dat is prettig, want we houden graag vast aan onze gewoonten. En er is geen betere plek om dat te ervaren dan in de tuin, waar ook nu de seizoenen passeren als altijd. En ook als altijd: niet helemaal precies voorspelbaar. Het moet niet te gemakkelijk, of zelfs saai, worden. 

Voor overwinterende insecten is er altijd wat te doen:
alle sneeuwklokjes worden geïnspecteerd op nectar

Behalve het vegen van nog wat verdwaalde herfstbladeren of toch nog wat sneeuw is er buiten in principe niet veel te doen. Het vogelbad schrobben en van fris water voorzien, pindaslingers ophangen en vetbollen om het vogelvolk tevreden en loyaal te houden: komen ze ons na de winter weer te hulp bij de jacht op slakken. Of zelfs al ín de winter. Want in de op internet volop aanwezige weersvoorspellingen wordt zelfs al gesproken over ‘typisch Nederlands winterweer: met wind en regen’! Typisch atypisch! Misschien een paar koude dagen ertussendoor met nog wat natte sneeuw, maar dat is het dan ook wel. Liefhebbers van schaatsen op natuurijs zullen hun heil ergens over de grens moeten zoeken - en dan nóg; de hele wereld warmt op.

Er zullen ongetwijfeld redenen zijn om je zorgen te maken, maar ‘elk nadeel heb se voordeel’, zoals Johan Cruijff al wist, dus laten we proberen het van de optimistische kant te bekijken.

Groninger Kroon!

Hoewel het misschien wat voorbarig klinkt, kun je eind januari al beginnen met het binnen voorzaaien van eenjarigen en vaste planten. En ook groenten voor het ‘groenteperk’ of verstrooid tussen vaste planten en bolgewassen, want je herkent ze daar direct en op afstand! Als je nu kruisbessen plant, kun je al ergens in mei kruisbessenjam maken - of ze ter plekke consumeren. Plant ook een frambozenstruik, desnoods in een uitgestoken plek in het gazon, want er gaat niets boven fruit uit eigen tuin: dat kun je zo in het langslopen consumeren. Zelf heb ik al jarenlang ‘fruit in eigen tuin’ en ik weet dus uit ervaring hoe je kunt genieten van eetbare waar tussen de tuinplanten. 

... en dat weet deze merel ook

Ben je een echte liefhebber, ga dan nu al naar buiten, al was het alleen maar om nog eens goed te kijken naar nieuwe mogelijkheden voor de beplanting. Bij zacht weer in februari kun je zelfs de schop in de grond zetten om planten naar een betere plek te verhuizen. En nieuw aangeschafte planten mogen meteen de grond in zodat ze, als de lente echt begint, tegelijk met de bestaande beplanting in de startblokken staan. In verband met aangekondigde wind is het nuttig om steunpalen nog eens te controleren en zo nodig opnieuw vast te zetten.

In februari mag er op ijsvrije dagen ook al gesnoeid worden; met name appel- en perenbomen komen in aanmerking. Bij leibomen is dat heel overzichtelijk, maar bij bolbomen is de snoei gericht op ‘licht in de kroon’. Het snoeihout kun je gebruiken voor de aanleg van een ‘takkenril’, horizontaal tussen dunne stammetjes, waarmee je insecten, en aansluitend vogels, een groot plezier doet. Uiteindelijk zullen de takken composteren en hoe dan ook ‘opgaan’ in de grond. Ondertussen vraagt de aangekondigde regen om een of meerdere regentonnen; dat scheelt een hoop geloop naar de kraan en líters schoon drinkwater natuurlijk.

Genoeg te doen dus, maar een mens wil ook wel eens even rustig zitten, met een boek bijvoorbeeld. Dat hoeft niet persé de driedelige Atrium Tuinencyclopedie te zijn; in de literatuur is een groot segment ingeruimd voor tuin- en plantenverhalen. Kan/mag ook over ander leven in de tuin zijn, zoals ‘De merel’, over hun eigen ‘wetten en regels’, geschreven door Hay Wijnhoven. Wanneer je dat gelezen hebt, ben je nog steeds geen merelkenner, zoals deze schrijver, maar je kijkt wel met andere ogen naar deze tuinvogels. Als het waait en regent en je niet naar buiten kunt… 

TUINKALENDER FEBRUARI-MAART

TUINKALENDER

► Het kan nog vriezen in februari, dus houd daar rekening mee.

► Maak de nestkasten schoon, voor een nieuwe generatie insectenvangers.

Kievitsbloem
Fritillaria meleagris

► Binnen voorzaaien kan al in de tweede helft van februari.

►  Controleer de binnen overwinterende kuipplanten op  luizen.

► Geef deze planten geleidelijk meer water.

► Geniet van het bloeiende bolgoed.

► Haal in maart de gevallen herfstbladeren weg rond   de bloeiende bolgewassen.

► Bij mooi weer: lekker onkruid wieden.

► Controleer de ‘harde materialen’ in de tuin: is er reparatie of zelfs vervanging nodig?

► Controleer ook de materialen in de schuur: moet er nog iets geslepen worden of zelfs vervangen?

► Een nieuwe verflaag kan wonderen doen - en het hoeft niet altijd groen te zijn.

► Spit de grond in de moestuin om en plant groenten die je lekker vindt.

► Snoei laatbloeiende clematis nu flink terug.

► Zet de tuinmeubelen ‘zitklaar’ en geniet van de  eerste zonnestralen.