NIETS MEER TE DOEN ... OF TÓCH?

Heggenmussen

Erithacus rubecula, roodborst

De laatste maand van het jaar en de eerste van het nieuwe jaar zijn meestal niet de aantrekkelijkste maanden om tijd in je tuin door te brengen. Nat, koud, glad, stormachtig en dan ook nog vroeg donker: we blijven lekker binnen. De tuin loopt niet weg. De vogels 'van stand' trouwens ook niet. Wat ik nog niet wist is dat er in vogelland onderscheid gemaakt wordt in drie categorieën: standvogels, trekvogels en 'deeltrekkers'. Van deze laatste categorie trotseert een deel onze winters terwijl het andere deel de wijk neemt naar warmere oorden. Zoals bijvoorbeeld roodborstjes: de mannetjes zijn kennelijk vorstbestendig, maar de vrouwtjes vliegen met het jonge grut zuidwaarts. Vinken en spreeuwen splitsen zich ook zo op wanneer de winter zich aandient. En daar blijft het niet bij. Graspiepers, kieviten, zanglijsters, boerenzwaluwen, spreeuwen en nog veel meer soorten laten ons in de steek. Hebben we dáár zo ons best voor gedaan om het ze hier naar de zin te maken?!

Gelukkig kunnen we onze broodkorstjes en zakken met vogelvoer toch wel kwijt in de komende tijd. Maar niet aan de kramsvogel en de koperwiek: zij hebben zich aangepast aan onze winters. In plaats van insecten kiezen ze nu voor onze bessen. Het is dus een goed idee om bessenstruiken niet helemáál leeg te plukken. Wij kunnen immers naar een winkel om onze honger te stillen.

Veel vogels uit het noorden van Europa trekken nu zuidwaarts, waaronder ook roodborstjes, die tot de agressiefste van alle zangvogels worden gerekend. Ze jagen ‘onze’ roodborstjes weg: vrouwtjes en jongen vooral. Maar heb je een tuin met (veel) ruimte en groenblijvende struiken én vogelvoer, dan wil het roodborstvrouwtje met haar gezin ook wel hier overwinteren.

Tot zover de verzorging van het vogelvolk in onze wintertuin. Nu de planten nog.

Hoe gaat de komende winter verlopen? Moeten we de potplanten naar binnen halen? Zijn er vaste planten in onze tuin die bescherming nodig hebben in verband met vorst? Of wordt het vooral een natte winter? Zo hier en daar worden tipjes van de wintersluier opgelicht. Het KNMI heeft al een idee van de weersomstandigheden in 2024: het zou zomaar het warmste jaar tot nu toe kunnen worden. Veroorzaker van deze temperatuurstijging is El Niño: ‘… een periodieke opwarming van oceaanwater.’ Aan het oppervlak soms wel drie graden Celsius meer dan voorheen. Maar Europa ligt vooralsnog buiten de invloed van de belangrijkste banen van El Niño. Het wordt dus waarschijnlijk een gewone Hollandse winter, met voor de zekerheid een zak natuurvriendelijke ‘dooikorrels’ bij de hand. Het ‘normale’ strooizout kan schade toebrengen aan metaal, asfalt en beton en brengt sommige watersoorten en dieren in gevaar. 

Onderzoekers van de Washington State University wilden óók een meer natuurvriendelijk middel en zagen dat door een chemische degradatie en natuurlijke gisting van druivenschillen het ijs sneller smolt en daarbij ook veel minder schade toebracht aan asfalt en beton. Ook zou deze oplossing minder schade toebrengen aan de natuur, en dan vooral aan nabijgelegen grondwateren of oppervlaktewateren. Goed nieuws voor de producenten van druivensap: een nieuwe afnemer van druivenschilletjes! En vooralsnog: don’t try this at home, met je druiventros!

Ooit hadden wij de druiven voor het grijpen -
maar ook aan het leven van druivenranken komt een einde ...

Alles bij elkaar zijn dit zijn positieve berichten. Overeind blijft dat we over het algemeen toch blij zijn als de winter weer voorbij is. Dat geldt natuurlijk niet voor de schaatsliefhebbers onder ons. Maar gelukkig zijn daar dan nog Oostenrijk, Tsjechië, Noorwegen, Zweden en Finland, waar je de schaatsen kunt onderbinden (of is dat tegenwoordig een kwestie van klikken?) en lange afstanden kunt afleggen op natuurijs. Daar zijn onze slappe winters natuurlijk ook bekend en worden schaatsliefhebbers uit vorstarm Europa met open armen ontvangen.

Gelukkig heb ik de foto nog, van die bewerkelijke échte sneeuw'poppen'!

Voor de achterblijvers kunnen we alleen maar hopen op misschien toch nog wat sneeuw. En dan liefst die ‘plaksneeuw’ van vroeger, waarmee je met veel gehijg en gepuf van die grote sneeuwpoppen kon maken, met ogen van kolen uit de kolenkit, een wortel als neus en op het ‘lijf’ nog een rits steenkolen als knopen … in je eigen tuin.

Fijne winter!