VERTICAAL TUINIEREN

Heggenmussen

In steeds meer tuinbladen, Groei & Bloei kwam zelfs met een special, wordt er aandacht aan besteed: het verticaal tuinieren van de Franse bioloog en kunstenaar Patrick Blanc. Al vijftien jaar houdt hij zich bezig met het beplanten van gevels en andere stenen constructies, zoals viaducten, om zo ‘natuur’ in de verstedelijkte gebieden te brengen, bij de stadsmens, die de binding met de natuur is kwijtgeraakt. Uit onderzoek blijkt dat zijn gevelbeplantingen, waarbij een irrigatiesysteem voorziet in water en voedingsstoffen, een betere luchtkwaliteit opleveren, met ter plaatse meer zuurstof. Daarnaast houdt het vele groen fijnstof vast en wordt het tot een biotoop voor vogels en insecten.

Over de hele wereld zijn de natuurlijke kunstwerken van Patrick Blanc te bewonderen op stadsgevels, in privétuinen, aan de gevels van musea, hotels en restaurants, waaronder een McDonald’s in Bangkok. Zelfs binnen is zijn plantaardige muurbekleding toepasbaar: in parkeergarages gedijen de muurbloempjes zelfs bij kunstlicht. Ook in ons land ontwaakt belangstelling voor de groene wanden van Patrick Blanc.

'Gevelbeklimmer' Rosa 'Albéric Barbier'

Sportplaza Mercator in stadsdeel De Baarsjes in Amsterdam is door Tuin- en Landschapsarchitecten Copijn in 2006 voorzien van dak- en geveltuinen naar het idee van Blanc. Zo kon een gebouw ontstaan waar omwonenden aanvankelijk bezwaar tegen maakten, maar wat nu tot ieders tevredenheid prachtig opgaat in ‘groen’.

Patrick Blanc zelf is momenteel, samen met botanicus Jean-Luc Le Gouallec, voor het eerst betrokken bij een project in Nederland: ‘Green Floating’. Studio Noach in Amsterdam heeft in samenwerking met architect Anne Holtrop, Blanc en Le Gouallec een ontwerp gemaakt voor drijvende woningen van gerecycled verpakkingsmateriaal, overdekt met planten. Toekomstige bewoners van de drijvende villawijk kunnen in overleg met en onder begeleiding van een ecoloog van Wageningen Universiteit een keuze maken uit ongeveer honderdtachtig verschillende planten voor de bekleding van hun woning.

In het meinummer van Tuin & Co wordt melding gemaakt van modulaire systemen waarmee wij zelf in onze tuinen gevelbeplanting kunnen toepassen voor zo’n vijfhonderd euro per vierkante meter. Het lijkt een trend te worden. Aan de ene kant worden particuliere tuinen steeds meer voor 100% verhard, met tegels en grind, en aan de andere kant kan het stenen huis nu beplant worden! Waar zijn we mee bezig?!

Clematis 'Ville de Lyon'

Het is natuurlijk een geweldige uitvinding van kunstenaar Patrick Blanc, om hele gebouwen in te pakken in het groen - veel praktischer ook dan het inpakwerk van mede-kunstenaar Christo. Maar voor een toepassing in onze tuinen vind ik het systeem wel wat ver gaan. Na de trendy buitenkeuken met alles erop en eraan een ‘nouveau niche’ voor de ‘nouveaux riches’, lijkt mij.

Clematis 'Étoile Violette'

Laten we vooral niet vergeten dat je heel goed verticaal kunt tuinieren .. met de wortels stevig in de grond! Nu al in bloei: de Clematis, ofwel bosrank, of zelfs ‘de koningin van de klimplanten’! Genoeg varianten om je huis rondom mee te behangen!

Clematis behoort tot de familie van Ranunculaceae en bevindt zich daar in het illustere gezelschap van pioenen, riddersporen en boterbloemen.

Tijdelijke gevelbekleding: eenjarige lathyrus

Al deze familieleden houden van koele en vochtige voeten, wat al bereikt kan worden met schaduw van omringende beplanting. Bij Clematis wordt onderscheid gemaakt tussen Clematissoorten en Clematishybriden. De soorten zijn oorspronkelijk; ze hebben weliswaar kleine bloemen, maar een enorme groeikracht en zijn dus zeer geschikt als ‘bedekkers’.

Er bestaan ongeveer tweehonderdvijftig botanische soorten, waaronder C. flammula, C. montana, C. orientalis, C. viticella, C. alpina, enzovoorts. Clematis-hybriden zijn kruisingen van de soorten en daaruit zijn ook weer ‘cultivars’ ontstaan. Daar hebben zich in de afgelopen honderd jaar talloze kwekers mee beziggehouden. De keuze in de Clematisfamilie is daardoor zeer groot en het is dus verstandig om vóór de aanschaf de wensen even op een rijtje te zetten. Want er zijn vroegbloeiers ( april/mei-juni) met soms in de herfst nog een tweede bloei, en laatbloeiers (juli-augustus). Daarnaast zijn er ook lángbloeiers, die van mei tot september doorbloeien. Er zijn zelfs wintergroene Clematissen, zoals C. armandii en C. cirrhosa ‘Balearica’. Bloeitijd januari-maart, als ze de winter overleven tenminste. Dat is bij mij in twee pogingen niet gelukt, maar je moet dus ook niet álles willen hebben.

Clematis bloeit met grote bloemen, enkel of gevuld, met kleine bloemen, al dan niet gevuld. Met klokjes, met open klokjes, dubbele klokjes, dubbele open klokjes of juist met stervormige klokjes of tulpachtige bloemen. En dan is er nog het onderscheid in opstaande bloemen en knikkende bloemen. Sommige bosranken blijven na de bloei nog lang getooid met prachtige zilveren zaadpluizen.
Clematis is ook een kleurrijk geslacht, zodat een met deze klimmer begroeide wand een fraai kleurverloop kan laten zien, maar ook frisse contrasten.

Kwekers zitten nog steeds niet stil. Zo blijven er ook steeds nieuwe ‘cultivars’ bijkomen. Nu zijn de oude soorten natuurlijk ruimschoots beproefd en bekend, maar ook de nieuwe ‘modellen’ zijn betrouwbaar.

Clematis (Jackmanii) 'Negritjanka'

Door de verschillen in de soorten is er ook verschil in de bloeitijd en de verzorging van de leden van deze klimplantenfamilie. Oorspronkelijk komen ze uit China, Tibet, de Himalaya, Siberië, Iran, Texas, Centraal-Azië en ja, ook uit Europa. Ze worden daarom niet allemaal op hetzelfde tijdstip gesnoeid. Bewaar dus vooral het etiket dat meegeleverd wordt. En natuurlijk niet aan de plant zelf, maar binnen, in een doosje bij alle andere plantetiketten! Anders denken voorbijgangers nog dat je tuin een klein tuincentrumpje is.

In het algemeen geldt voor Clematis dat ze wel een paar keer per week een emmertje water lusten, afhankelijk van het weer, met graag een keer per week vloeibare mest.

Bind de ranken op tijd aan, zodat het geen kluwen wordt. Er zijn fraaie rekjes te koop (ik zou bijna zeggen: modulaire systeempjes) om aan de muur te schroeven en de Clematis langs te leiden: om verticaal te tuinieren.

Mei 2010