Juni is in de tuin een beetje een overgangsmaand. Het ‘traditionele’ bolgoed laat het zo zoetjesaan afweten, samen met de voorjaarsbloeiers, en de uitbundige zomerbloei laat nog even op zich wachten. Voor alliums (uien!) is dit hét moment om de show te stelen. Trots en vrolijk prijken de roze, witte en paarse bollen (hoog) op hun stevige stelen in de steeds dichter groeiende border. Probleemloos laten ze zich combineren met allerlei andere planten, waarmee ze in elk type tuin kunnen worden toegepast; van ‘strak’ tot ‘natuurlijk’. Er zijn honderden soorten bekend, maar dat is vooral interessant voor botanici en verzamelaars. Voor de tuinier is een keuze uit enkele tientallen soorten ruim voldoende.
UIEN VOOR DE SIER
De alliums behoren tot de uienfamilie. Het zijn weliswaar sieruien, niet bedoeld voor consumptie, maar ze hebben vaak wel een onvervalste uiengeur. Niks mis mee, zolang je ze niet in een vaasje in de kamer zet: dan zóu de geur kunnen gaan tegenstaan! Want de meeste alliums zijn uitstekende snijbloemen: ze houden het wel een tijdje uit op de vaas. Nog meer pluspunten: het is een gemakkelijk bolgewas voor normale grond, op een zonnige standplaats, maar er zijn ook schaduwliefhebbers bij. Staan ze zó vrij dat hun al snel vergelend blad storend is, dan mag dat gewoon worden afgeknipt zodra de bloeiwijzen op kleur komen. Ze zijn niet gevoelig voor slakken en luizen en ook na de bloei nog lang mooi. Hun bolvorm blijft behouden en ze zijn zelfs in droogboeketten toe te passen. Andrew Lawson, een bekende Engelse tuinfotograaf, gaat zelfs zover dat hij, vlak voor de komst van bezoek, nog even wat gedroogde alliumschermen in zijn winterse tuin in de grond prikt. Bewondering alom!
Wanneer je alliums de tijd gunt om zich in je tuin uit te zaaien, zul je na wat jaren verrast worden met nieuwe bloeiende exemplaren. De bollen kunnen in de grond blijven en bloeien jaar in, jaar uit. Alleen de grote alliumbollen zullen na de bloei wat bemesting nodig hebben.
COMBINATIES
 |
| Allium nigrum |
Vooral de hogere alliumsoorten zijn bij uitstek geschikt voor ‘etagebeplanting’: wanneer je in het najaar (november) de alliumbollen plant, kun je er meteen een vaste plant bijzetten. Hosta’s zijn zeer geschikt voor geraffineerde combinaties, met hun pastelkleurige bloemen op hoge stengels, al dan niet gelijktijdig in bloei met de alliums. Leuk om hier een najaarsavond op te puzzelen! De geelgerande hosta’s zou ik combineren met de dieppaarse allium ‘Purple Sensation’ (in 2002 gekozen tot ‘bol van het jaar’), 80 cm. hoog, of de 60 cm. hoge allium atropurpureum: net even iets donkerder van kleur. Bij witgerande hosta’s zou ik kiezen voor allium nigrum: een halve bol vol zuiver witte bloempjes met een groen hart, waarin later de zwarte zaden (nigrum!) zichtbaar worden. Ook 80 cm. hoog. Ingekaderd in strakke (buxus)haagjes goed toe te passen in een formele, dan wel strakke tuin. Datzelfde geldt voor een combinatie met heuchera ‘Palace Purple’ met zijn bronsrode blad. Kies dan voor rozebloeiende alliums, zoals de lilaroze allium afflatuense, 80 tot 90 cm. hoog. Of iets subtieler: allium roseum, zilverig roze en slechts 40 cm. hoog. Allium unifolium is ook zo’n liefje, maar of die met zijn 30 cm. boven de heuchera uitkomt? Combineer die maar liever met akeleien, voor een speels en luchtig effect. En misschien is allium cernuum, ook 30 cm. hoog, dan nog wel leuker, met tot veertig knikkende roze bloempjes per stengel - als het meezit: de hele zomer! Ook leuk tussen kleine hostasoorten, met donkerpaarse bloemen.
De in het najaar bloeiende anemonen zijn er met hun mooi gevormde forse bladeren al vroeg bij. Hiertussen past een forse allium: allium giganteum! Violetpaarse bolvormige bloemschermen (doorsnede 15 cm.) op stengels van maar liefst 150 cm. Voor wie een passende vaas heeft: ook deze allium doet het goed als snijbloem! Een lilaroze variant is allium stipitatum. De bloemen zijn iets kleiner, zo’n 10 cm. in doorsnee, en staan op stengels van 100-150 cm. Ook in groenwit: allium stipitatum album.
NATUURLIJK
 |
| Allium nigrum in combinatie met van alles! |
Maar laten we even buiten de buxusperkjes stappen, want de allium leent zich ook uitstekend voor minder formele beplantingen. Een heel mooi voorbeeld daarvan is te zien in de Tuinen van Ruinen, waar de vroegere eigenaar, Ton ter Linden, schilder en tuinontwerper, een border heeft aangelegd waarin alliums lijken te zweven te midden van papavers, geraniums, akeleien en luchtige grassen: een stukje adembenemende natuur! Ook heel goed te verwezenlijken in een kleine(re) tuin. Met bovengenoemde planten, maar bijvoorbeeld ook met eenvoudige koekoeksbloemen. De roze koekoeksbloem geeft een romantische sfeer in combinatie met allium ‘Purple Sensation’. Witte koekoeksbloemen geven een helder contrast. Hetzelfde verhaal gaat ook op voor rode en witte valeriaan (Centranthus ruber). Leuk gras om de hogere alliums mee te combineren is stipa gigantea (vedergras), evenals briza media (tril- of bevertjesgras). Voor een ijl, transparant effect. Ook allium spaerocephalon past goed in zo’n natuurlijke omgeving. De Nederlandse naam is ‘trommelstokje’ en zo zien ze er ook uit: kleine roodpaarse bolletjes op lange stelen, die later ook wel wat zwieren - een leuke accentplant. Ook zwierig, maar dan op een chique manier, is nectaroscordum siculum, voorheen allium bulgaricum. Tijdens de bloei hangen sierlijke rood-groen-witte-klokjes naar beneden, maar in het zaadstadium staan de stengeltjes weer omhoog op de 100 cm. hoge stelen. Mooie plant. Wie iets met geneeskunde heeft, zal zich ongetwijfeld aangetrokken voelen tot de allium sativum ophioscorodon: de aesculaap-ui. Aanvankelijk buigt de stengel (80-100 cm.) zich in een fraaie krul, om zich vlak voor de bloei te strekken, waarna kleine zwarte bolletjes zichtbaar worden. Heel apart!
SMAAKVOL
En dan zijn we nu toe aan de smulpapen onder ons, want het voortdurend in lekkere uienluchtjes verkeren, maar er niet van kunnen eten, is voor sommigen echt teveel gevraagd! Ga naar de groenteman. Koop een potje bieslook en plant dat in de tuin. In een grote pot kan natuurlijk ook. Nu heb je allium schoenoprasum in je tuin en nog vast ook! Jaar in jaar uit komt deze allium al vroeg in het voorjaar op en bloeit ook nog eens met grappige lila bolletjes, die in de sla geen gek figuur slaan! Als je wilt, kun je dagelijks stengeltjes plukken: het groeit zó weer aan. Fijngeknipt lekker door de sla, over gebakken aardappeltjes (niet meebakken!), door de tomatensalade of op een boterham met kaas. Ik denk zelfs dat pindakaas er lekkerder van wordt. Recept voor bieslookboter: roer een pakje roomboter zacht met twee eetlepels citroensap, voeg plm. acht eetlepels fijngeknipte bieslook toe en eventueel wat zout en versgemalen peper. Tot gebruik in de koelkast zetten. Lekker op (stok)brood, maar ook in klontjes of krullen op aardappelen, groenten en vlees bij de warme maaltijd. Voor liefhebbers van knoflook is er de allium tuberosum, chinese bieslook, ook wel knofbieslook genoemd. Op dezelfde manier toe te passen als gewone bieslook, alleen zijn hier de witte bloemschermen, voor zover ik weet, niet eetbaar. De knoflooksmaak is heerlijk en blijft niet ‘hangen’, zoals bij echte knoflook.
Kort samengevat: het is beslist niet ui-ig om alliums royaal toe te passen in je tuin. Ze zijn mooi in alle stadia en van zulke planten heb je het langst plezier!
Juni 2005
Geen opmerkingen:
Een reactie posten