BLADEREN

Heggenmussen

Op hun mooist in de herfst: de bomen! Groen, geel, oranje, rood, bruin: een schitterend kleurenpalet! Lange autoritten door het ganse land zijn een lust voor het oog - kon het maar de hele winter zo blijven. Maar al vrij snel begint het te dwarrelen voor je ogen: in de bladeren is een onomkeerbaar proces in gang gezet waarbij het blad niet alleen verkleurt, maar ook losraakt van de boom.

Het is een overlevingsstrategie van de boom. Via de huidmondjes van het blad verdampt veel vocht en dat kan de boom in de winter niet missen, wanneer de temperatuur daalt en het water in de grond zelfs kan bevriezen. Het is een kwestie van geven en nemen, waarbij het blad vooral geeft en de boom vooral neemt. In de zomer zorgen de bladgroenkorrels in de bladeren voor de aanmaak van chlorofyl, een groene kleurstof die met gebruikmaking van zonne-energie koolhydraten opbouwt uit koolzuur en water: voedingsstoffen voor de boom. Voor ons is er een gunstig bij-effect, namelijk de bij dit proces vrijkomende zuurstof.

Een groen blad van de blauwe bessenstruik
is rood geworden!

Met het afnemen van (zon)licht in de herfst maken de bladeren minder chlorofyl aan, terwijl de boom dat wat er nog is naar zichzelf toetrekt en zo verdwijnt de groene kleur uit het blad. Wat overblijft zijn de kleuren die er al waren, maar overstemd werden door het groen: rood, geel en oranje. De kleur rood ontstaat door overtollige suikers in het blad en is het mooist op zonnige herfstdagen: licht is nog altijd een belangrijke factor.

Bíjna helemaal kaal: onze jonge krentenboom

Uiteindelijk vormt de boom, ook onder invloed van minder licht en lagere temperaturen, met het hormoon abscisinezuur een kurklaagje tussen takje en bladsteel: er wordt geen voeding meer uitgewisseld en het blad komt los van de boom. Mede dankzij zwaartekracht en typisch herfstweer (wind en regen!) valt tenslotte het blad.

Het prijskaartje: we moeten het bij elkaar vegen en opruimen, vooral op stoepen en paden. De gemeentelijke bladzuiger neemt een fors deel voor zijn rekening, maar als we zelf de ‘straatgoten’ ook even meenemen, zodat de putten vrij blijven, scheelt dat weer wateroverlast tijdens herfstbuien. Zo werkt dat. Het blad kan worden afgevoerd in de groene container, maar je kunt het ook tussen de planten strooien/laten liggen of er bladcompost mee maken. Daar zitten niet bijzonder veel voedingsstoffen in, maar het is een uitstekend verbeteringsmiddel voor klei- en zandgrond.

Beukenblad is slecht te composteren, maar beschermt
vorstgevoelige planten

Kleine beetjes kunnen naar de compostbak, maar dat mag geen dichte verstikkende laag worden. Beter is het om een aparte bladhoop op te zetten, als daar ruimte voor is. De bladeren moeten wel nat zijn. Een omheining van gaas is ook prima; het ligt helemaal aan de ruimte die je tot je beschikking hebt. Het kan wel even duren voor het blad voldoende gecomposteerd is. Blad van beuk en eik is voor dit doel minder geschikt, maar droog kun je er heel goed vorstgevoelige vaste planten mee beschermen.

Wat ik deze herfst weer eens ga proberen, in mijn tuin zonder ruimte voor hoop na hoop, is bladcompost in een paar simpele vuilniszakken. Vullen met natte bladeren en die goed mengen met een handje kalk. Dan aanduwen, de zak dichtbinden en er gaten in prikken, ook aan de onderkant. Vermeng in het voorjaar bladcompost met scherp zand en je hebt prima zaai- en stekgrond!

Maar nu eerst nog even genieten van die prachtige herfstkleuren!

November 2015