THEEDRINKEN IN EEN BIJZONDERE TUIN: EWSUM!!

Heggenmussen

Middelstum - Veel liefhebbers hebben de weg al gevonden, maar iederéén moet het eigenlijk weten: op het Borgterrein Ewsum in Middelstum kun je in alle rust genieten van prachtige borders, een uitgebreide groente- en kruidentuin met druivenkas, een boomgaard met ook bessenstruiken, fraaie boomsingels en overal doorkijkjes naar het Groninger Hogeland. Twee witte zwanen zwemmen mee in de gracht en op hete dagen vind je er verkoeling in de Donjon, de geschutstoren die dateert uit 1472.

Van recenter datum is de Theeschenkerij, die in 2006 werd ondergebracht in het verbouwde Koetshuis en waar je van woensdag tot en met zondag van 13.00-17.00 uur welkom bent om te genieten van een drankje en zelfgemaakt lekkers. Buiten op het terras of binnen, met uitzicht op wisselende exposities.

Op een zonovergoten dag word ik hartelijk ontvangen door Henny Baron en Kees Groenendijk. Beiden zijn werkzaam bij Werkpro, een organisatie voor re-integratie, activering, dagbesteding, zorg en maatschappelijke dienstverlening, waar Ewsum onderdeel van is. Hun collega’s Ger Bullema, die het project op de Driestenborg bij Fraamklap begeleidt, en Wim Meijer zijn vandaag niet aanwezig.

Het terras van de Theeschenkerij op Ewsum

Henny bemant met vijf deelnemers de Theeschenkerij. “De deelnemers die hier werken kunnen over het algemeen moeilijk leren. Ze beginnen altijd met een stage van één dag in de week. Het streven is om dat uit te breiden naar acht dagdelen. Momenteel werkt de helft van onze deelnemers zelfs negen dagdelen! Het is wel een heel geleidelijk proces, dat jaren in beslag neemt.” Toen Henny een klein jaar geleden op Ewsum begon, vanuit een drukke horecabaan, was het dan ook wel even wennen voor haar dat het tempo hier een stuk lager ligt. Maar de betrokkenheid bij de deelnemers, de intensieve begeleiding, geeft Henny veel voldoening.

Dat geldt zeker ook voor Kees Groenendijk, van huis uit hovenier. Hij werkte in de Voorbeeldtuinen van Rob Herwig in Lunteren en in de Hortus in Haren. Maar hij volgde ook cursussen en trainingen in de zorgsector. Op Ewsum combineert hij deze verschillende vaardigheden, waarbij zijn hart vooral uitgaat naar de veertien deelnemers met wie hij nu samenwerkt. Dat neemt niet weg dat de ‘natuur’ op Ewsum er prachtig bij ligt. In een aangepast tempo wordt de vroegere kwekerij omgezet in borders. Terwijl hij vertelt, komen uit de richting van de groentetuin een paar jongens en een meisje aanlopen. Ze hebben dikke pret en sjouwen met onwaarschijnlijk grote courgettes! Ik mag er een meenemen: de kleinste graag! Die is nog altijd wel vier keer zo groot als wat ik in de winkel gewend ben!

Kees vervolgt zijn verhaal over de borders: “Soms moet je even doorzetten. Want onze deelnemers hebben vaak grote moeite met veranderingen. Daarom doen we niet alles in één keer, maar in stapjes. En nu ze het resultaat zien in de nieuwe border vragen ze uit zichzelf wanneer we beginnen met de andere border!” Het is een feest van vormen en kleuren, daar achter de meidoornhaag. Prachtige combinaties en een lustoord voor de talloze vlinders en bijen. Kees somt op: distelvlinders, dagpauwogen, gehakkelde aurelia’s, kleine vos! Voor de bijen wil hij volgend jaar een onderkomen neerzetten.

In de nieuwe borders zijn paden aangelegd, zodat je tussen de bloemenpracht door kunt lopen. “En voor het onderhoud is het ook gemakkelijker: je kunt er nu van twee kanten bij.” In het langslopen plukt hij een onkruidje weg. “De begeleiding is altijd in de buurt als de deelnemers in de tuin bezig zijn. De een is handig in het terugknippen, de ander mag graag schoffelen.” Maar Kees zorgt ook voor afwisseling in de werkzaamheden - en er is genoeg te doen. “De meeste jongens werken graag met machines, zoals diverse maaimachines, tractoren, motorzagen en heggenscharen. Voordat ermee gewerkt wordt krijgen ze een uitgebreide instructie en training; veilig werken is een belangrijk onderdeel op Ewsum. Voor het hooiland is er een machine die pakjes hooi perst en we hebben ook een grote hakselmachine. Twee deelnemers hebben een diploma en mogen ermee op de weg rijden. In de winter doen we onderhoudswerk in het bos - dat hoort ook bij dit gebied. Het snoeihout wordt verhakseld en over de bospaden uitgestrooid. De bomen die we omzagen brengen ze met de tractor hiernaartoe, want het kloven doen we hier. Vervolgens worden de houtblokken op de boerenwagen geladen en dan kunnen ze bezorgd worden bij de mensen die bij ons openhaardhout besteld hebben. Het is een compleet, afgerond proces, want de jongens stapelen de houtblokken ook op, bij de mensen thuis. Vaak binnen nog een kopje koffie: dat vinden we prachtig!”

"In maart, wanneer het weer het toelaat, wordt begonnen met het zaai- en plantklaar maken van de groentetuin: bemesten, spitten, frezen. In de kas en de bakken beginnen we met zaaien. De borders krijgen een beurt; alle afgestorven delen worden teruggeknipt en hier en daar worden planten gedeeld en bijgeplant." Het terugknippen van de oude planten gebeurt per soort, om het overzichtelijk te houden. “En zodra het gras weer groeit mogen ze op de maaimachines!”

Vanaf half april wordt er buiten gezaaid en opgekweekt. Vaste planten en ook eenjarigen, speciaal voor het bloemschikken. Vrijwilligers begeleiden deelnemers met het maken van veldboeketten voor mensen die daar een abonnement op hebben. Ook komt een vrijwilliger naar Ewsum voor het maken van Tiffany objecten. Een andere vrijwilliger is mandenvlechter en onder zijn begeleiding worden manden gevlochten van de jonge wilgentwijgen die elk jaar gesneden worden. Tot het gebied van Ewsum horen namelijk ook twee grienden die veel wilgenhout opleveren. Twee- en driejarig hout wordt gebruikt voor het maken van schuttingen.

Sinds een paar jaar is er op het terrein ook een schooltuin ingericht. Kinderen uit groep 5 en 6 van basisschool De Wilster kweken hier onder het toeziend oog van een vrijwilliger met schooltuinervaring én met hulp van ouders groenten en bloemen. Prachtige zonnebloemen steken boven de tuin uit!

In de boomgaard worden de fruitbomen verzorgd en de ‘spiegels’ onder de bessenstruiken zorgvuldig gewied. Met succes: de takken buigen angstig ver door nu, onder de last van een overvloedige oogst. Kees poetst een pruim langs zijn shirt: heerlijk zoet! Groenten en fruit worden verkocht, maar een deel gaat ook naar de Wijnboerderij in Wirdum, waar ze er jam van maken.

Tegen de oude muur bij de kruidentuin staat de druivenkas. Volle trossen witte en blauwe druiven rijpen na in de zon. Ze zijn keurig aangebonden en secuur gekrent. “Hier is veel tijd in gestoken,” weet Kees, “en er is zóveel te doen.” Maar wat uiteindelijk telt is de voldoening voor de deelnemers hier die terecht trots zijn op wat ze doen. Kees: “Zíj zorgen ervoor dat Ewsum zo mooi is - zíj zorgen voor dit resultaat!”

Nog nooit op Ewsum geweest? Ga er nú heen; het is er zo mooi!! En de speciale markten verdienen een extra aanbeveling. Op 12 september ‘vliegeren’ en op 3 oktober de oogst/fruitmarkt. En natuurlijk op 12 december de kerstmarkt. Kijk ook eens op de website: www.groenprojectenewsum.nl. van webmaster Wim Meijer. Veel informatie en mooie foto’s. En kom vooral in de winter nog eens terug: om de contouren te zien van de indrukwekkende linden langs de oprijlaan. En bestel dan bij Henny een ‘crazy caramel’ - die is érg lekker in de winter!

Augustus 2009