OP SCHEMA

Heggenmussen

"Het is warm!" sprak de weerman begin februari met een gezicht van: ík ga zo zwemmen! Uit het westen des lands kwamen opgewonden telefoontjes: "Hé mam! mijn crocussen bloeien!" en "Ach kind, de crocussen staan al in bloei!" Maar hier striemde de regen de ramen - je kon niet eens naar buiten kíjken - en op het dak klepperden de pannen in een woedende zuidwesterstorm. Van de boerencrocussen stak twee centimeter spriet boven de grond uit.

SCHEMA

Ik verbeet mijn jalouzie; laat die crocussen nog maar even veilig ónder de grond zitten. Het noorden komt nu eenmaal pas wat later in bloei. Na een week bloeiden de botanische crocussen en nog een week later ontloken de eerste paarse exemplaren. Het komt heus wel goed hier. Wij liggen óók voor: op óns schema. De kerstrozen (helleborus) bloeiden wel drie weken eerder dan gebruikelijk. En rozen en clematissen en zelfs de vaste lathyrus liepen al heel vroeg uit. Moeten nu alle tuinboeken herschreven worden? Kunnen we nog wel vertrouwen op de IJsheiligen of zijn we plotseling overgeleverd aan onze eigen inzichten?! Kom, we laten ons niet gek maken - het kan nog steeds vriezen en dooien. We gaan opruimen, zoals altijd in maart.

ZWAAR WERK

Eerst ruimte 'scheppen' voor het tuinafval in de compostbak. Bij mij is het traditie dat daarbij op een gegeven moment de hele bak omkiepert, onhoudbaar. Toch altijd weer een tegenvaller. Ik haal de bak weg en schep de scheve bult die achterblijft op het pad. Veel bewegingsvrijheid heb ik niet in dat hoekje en het scheppen gaat gepaard met een hoop gepuf. Wanneer de bodemplaat schoon is kan de bak teruggezet worden en begint het schepwerk in omgekeerde richting: alles er weer in. De mooie zwarte compost hou ik apart in emmers: klaar voor gebruik. Laten we maar zeggen dat het een methode is om de composthoop om te zetten. En er is weer ruimte!

Tuinafval dat minder geschikt is voor de compostbak, zoals (kleingeknipte) takken en uit de border geharkt blad, verzamel ik tijdelijk in vuilniszakken. Als straks de hele tuin schoon is, verspreid ik dat weer langs de heg en onder de struiken. Daar kan het mooi verteren zonder dat iemand er last van heeft en de vogels vinden er nog wel bruikbaar nestmateriaal in.

Nestje van een spotvogel in de veldesdoorn

TEGELTIP

Door de vele regen van de afgelopen maanden is de grond wel erg nat geworden en je kunt dan ook niet zomaar met je grote voeten op de tuinaarde gaan staan. Dan trap je de grond helemaal dicht, terwijl zuurstof en afwatering juist zo belangrijk zijn. Veel handiger is het om op een paar strategische punten in de border een stoeptegel te leggen, zodat je altijd overal bij kunt. Als je ze netjes neerlegt is het in de winter geen vervelend gezicht en in de zomer zijn ze in een mum van tijd onzichtbaar tussen het groen. Wel even controleren of je er geen (nog niet opgekomen) planten onder begraaft.
SNOEIWERK

Eerst worden de plantrestanten van vorig jaar opgeruimd. Veel stengels kun je zo afbreken, maar pas op! Er zijn er ook die afgeknipt moeten worden. Als je daaraan gaat trekken, komen ze met wortel en al uit de grond en dat is niet de bedoeling, aldus de ervaringsdeskundige! Het onkruid wat je bij deze bezigheden tegenkomt meteen verwijderen - weg is weg. Oefen al doende de plantennamen nog eens, gewoon omdat het zo leuk is om te weten waar je het over hebt.

Snoei de rozen, volgens het boekje of naar eigen goeddunken. Of niet. Als je graag overzicht wilt houden, zou ik het toch maar wel doen. Dat geldt ook voor de clematissen. Ik heb heel wat boeken waarin de snoei van clematis in alle toonaarden beschreven wordt, maar het duidelijkst vind ik Romke van de Kaa in 'Buiten de perken', bladzijde 112. Doe jezelf een groot plezier en schaf dat boekje aan: het helpt enorm bij het tuinieren én … het relativeren daarvan! O zo belangrijk! Ook belangrijk: rozen en clematis na de snoei bemesten, liefst met goed verteerde stalmest, en dat afdekken met een laag compost. Bij droog weer regelmatig water geven.

Wacht met het snoeien van de hortensia's zeker tot half maart en dek ze bij nachtvorst af met vliesdoek of desnoods een oud laken, want de vorig jaar al gevormde knoppen zijn reuze gevoelig voor vorst in deze tijd van het jaar. Knip de oude bloemschermen af, vlak boven het bovenste paar knoppen. Bij oudere struiken kun je wel eens een oude tak diep wegknippen. Dit zal het uitlopen van nieuwe scheuten bevorderen en wordt daarom 'verjongingssnoei' genoemd (niet thuis proberen na te doen!).

Hydrangea 'Quercifolia'

Voor hydrangea arborescens (zoals de 'Annabelle') en hydrangea paniculata (pluimhortensia) geldt weer heel iets anders: die mag je in het voorjaar kort afknippen, op zo'n 30 centimeter, want deze hortensia's bloeien op het nieuwe hout. Dat levert dan ook nog eens enorme bloemschermen op. Bij geen of geringe snoei blijven de bloemen veel kleiner. Net waar je van houdt. Één uitzondering: hydrangea paniculata 'Praecox' bloeit op het oude hout. Niet afknippen dus!

Hydrangea 'Quercifolia' met het grote eikenblad en de klimhortensia (hydrangea petiolaris) tenslotte hoeven helemaal niet gesnoeid te worden. Alleen de oude bloemschermen die nog niet weggewaaid zijn uit de klimhortensia halen. Liever dan mest hebben hortensia's een laag compost aan hun voeten om zoveel mogelijk vocht vast te houden.

BOMEN KNIPPEN

Bolacacia en bolcatalpa kunnen geknot worden. Eens in de drie jaar is prima, maar mijn bolacacia was na twee jaar al veel te groot, dus die kreeg elk voorjaar een drastische knipbeurt. Gehoord van de buurman: bolacacias kunnen slecht tegen verstoring van hun wortels. Dáárom kwam mijn bolboom zo slecht op gang, toen ik zijn boomspiegel opnieuw beplant had. Nu snoei ik de takken terug op zo'n twintig centimeter. Even niet teveel vragen van mijn verstoorde boom.

HARDE OPPERVLAKKEN

Behalve de tuin zijn ook paden, opritten en terrassen aan een schoonmaakbeurt toe. Dat is kiezen tussen chemische middelen of veel lawaai met water. Ja, je kunt wel met gieters regenwater uit de ton en een harde bezem aan de slag, maar dan is de zomer om voor je klaar bent. Dan valt mijn keuze toch op het lawaaiwater: spuiten met de hogedrukreiniger, zo efficiënt en zo snel mogelijk. Het resultaat is verbluffend. Mos en groene (algen) aanslag ben je zó kwijt en met een wat minder harde straal spuit je ook de tuinmeubelen schoon. Wel eerst de violen van de tafel halen, want die overleven het niet!

Als dan alles schoon en opgeruimd is zie je ook gemakkelijker wat vervangen of hersteld moet worden. Of gewoon geverfd. Maak een lijstje van alles wat je nodig hebt en schaf dat meteen aan, zodat je op een droge dag zó aan de slag kunt. Dat werkt het prettigst en het snelst.

Want uiteindelijk is het ook tijd om te genieten van het prille groen, van al die vrolijke bollen die in bloei komen, van de eerste warme zonnestralen en het opgewonden vogelgekwetter. Gewoon, van dat de tuin het weer dóet!

Maart 2004