OVER WATER EN LAATBLOEIERS

Heggenmussen

Het is al weer bijna september: de zomer zit er zo'n beetje op. En wát voor een zomer! Veel mooier kan bijna niet, met al die gesneuvelde records aan zonuren en hoge temperaturen. Veel droger óók niet en dat was natuurlijk minder leuk. Want hoe los je dat op, in een tuin die snakt naar water?

DROOGTE

Ben je asociaal bezig als je de sproeier aanzet of moet je met droge ogen aanzien hoe je planten en je grasmatje eraan gaan? Moeilijk hoor! Je wordt trouwens ook gemakkelijk op het verkeerde been gezet door al die dorre blaadjes die zo herfstig ritselend naar beneden vallen. Het is een natuurlijke reactie van bomen en planten in een poging om de verdamping van vocht (via de bladeren) zoveel mogelijk te beperken. Die bomen en planten zijn dus niet meteen dood en zullen volgend voorjaar weer als vanouds uitlopen. Maar er zijn natuurlijk grenzen en het is niet eenvoudig om de juiste beslissing te nemen. Zelfs regering en TNO kwamen er niet uit! De gulden middenweg dan maar: even geen gras maaien, niet sproeien, maar met een gieter de meest kwetsbare planten 'bedienen' en natuurlijk de potplanten. In zo'n droge zomer blijkt dat een zeer efficiënte manier van tuinieren te zijn, planten in potten. Het water dat je ze geeft komt geheel ten goede aan die ene plant. Voor de potplanten was het dan ook een florissante zomer. Mijn oleander heeft nog niet eerder zo mooi gebloeid.

Cosmea

Als je op vakantie gaat is het voor de tuinoppas ook overzichtelijk watergeven en na de vakantie kun je met al die potten je uitgedunde tuin een flinke oppepper geven. Vooral eenjarigen zijn een succes: die bloeien eindeloos door. Tot laat in de herfst wordt de tuin opgevrolijkt met cosmea's, nicotiana's, malva's en vul verder zelf maar in. Verzamel het zaad wanneer het rijp is (verdroogde zaaddoosjes) en je bent ook voor volgend jaar verzekerd van een fleurige tuin.

Wat ook helpt om je tuin er nog redelijk fris uit te laten zien is het wegknippen van dor blad en dode stengels en natuurlijk zoals altijd de uitgebloeide bloemen.

Zaaddoos van geranium

REGENWATER

Zodra het regent is het zaak zoveel mogelijk regenwater op te vangen - dat komt tenslotte zomaar uit de lucht vallen! Mijn twee regentonnen zijn zó vol en dan steek ik snel een parapluutje op om de gieters te vullen zodat er nog meer water in de tonnen kan. Maar ja, als het daarna een paar dagen droog is ben ik ook zo weer door mijn voorraad heen.

Is er niet ergens een bouwkundig ingenieur die een regenwaterreservoir voor ons kan uitvinden? Een soort waterbed met de maat van die malle kruipruimte onder je huis, waar toch nooit iemand komt, met een aansluiting op de regenpijp en een slangetje naar buiten met een pompje om naar behoeven water te kunnen tappen. Of zoiets. Ook zonder hittegolven moet dat rendabel zijn. Een gat in de markt, dames en heren ingenieurs! In afwachting van deze uitvinding verblijven wij voorlopig dubbend in onze tuinen - zuinig op onze planten, maar óók op het water.

OPKNAPBEURT

Hoewel sommige van onze vaste planten misschien niet zo hoog worden als we van ze gewend zijn, bloeien ze toch net zo mooi als andere jaren. En er is een enorme keus in planten die juist nu (beginnen te) bloeien. Daar moeten we goed gebruik van maken. Nu de temperatuur daalt en de kans op regen met de dag toeneemt is het wel weer verantwoord om nieuwe planten aan te schaffen. Daar kun je nog maanden plezier van hebben.

Sedum spectabile

Zoals sedum (hemelsleutel): maanden vóór én maanden ná de bloei is ie mooi en niet moeilijk in de omgang. Combineer sedum eens met een ook in de herfst bloeiende struikroos, zachtrose, zoals bijvoorbeeld rosa 'Bonica' of rosa 'The Fairy'.

Ook hortensia's zijn van die dankbare tuinbewoners. Mijn favoriet is nog altijd hydrangea arborescens 'Grandiflora' Annabelle. Kleurt mooi bij het zachtblauw van veronica's - de lage soorten vóór de Annabelle of de hoge soorten erachter. Een combinatie met artemisia lactiflora 'Guizhou' (crèmewit) is ook mooi, maar nu om het contrast in de bloemvorm.

En dan de asters! In diverse kleurschakeringen, bloeiwijzen en afmetingen. Mijn lage soort (lila), waarvan ik de naam niet weet omdat het ooit een krijgertje was, is oersterk en superbetrouwbaar. Jaar in jaar uit kan ik op hem rekenen wanneer het in de tuin zichtbaar herfstig wordt. Trakteer jezelf op asters: daar zul je geen spijt van hebben, zeker niet wanneer je de hoge (op pootjes!) combineert met een lage soort.

Aster laevis

Persicaria's, voorheen polygonum (duizendknoop), bloeien al de hele zomer, maar gaan ook in de herfst nog door. Zeer de moeite waard en goed te combineren met chelone obliqua (schildpadbloem), ook zo'n vrolijke laatbloeier. Verkrijgbaar in rose en wit. Een van zijn beste eigenschappen is zijn stevigheid: in weer en wind blijft hij overeind. Maar deze stevige tante mag zich ook graag doen gelden: een beetje een woekertype. Heb je daar de ruimte voor dan is dat een extra voordeel en kun je tante rustig binnenhalen. Combineren met artemisia 'Rosa Schleier' en eupatorium 'Riesenschirm' (lever- of koninginnekruid): steeds hoger!

Hoog wordt ook aconitum carmichaelii 'Arendsii', monnikskap, diepblauw. Mag niet ontbreken, net zomin als de anemonen.

WARME HERFST

Voel je meer voor een warme herfst dan is een geel-rood-oranje tuin helemaal je type. Plant gele rudbeckia's (zonnehoed) in verschillende hoogtes, helianthussen (zonnebloem), uitbundige chrysanten (de laatbloeiers), kniphofia's en natuurlijk helenium 'Moerheim Beauty'. Afwisselen met (hoge) grassen en hier en daar wat pompoenen, want die zijn er ook al weer. Zo'n tuin gloeit je tegemoet in de herfst: een welkome sensatie!

HERFSTHEESTERS

Ben je voor 'grote stappen, gauw thuis' dan kun je een keuze maken uit laatbloeiende heesters: maar één plantgat en een wolk van kleur! Zo niet van bloemen, dan wel van bessen. Een cotoneaster levert massa's rode bessen, een pyracantha (vuurdoorn) geeft, behalve gemene stekels, witte, gele of oranje bessen. Rose of witte bloemen vind je bij de viburnums - als het niet vriest ook nog in de winter.

De callicarpa heeft paarse bessen: goed te combineren met gele herfstbloeiers of witte, zoals bijvoorbeeld cimicifuga (zilverkaars).

Laten we de lavatera's niet vergeten: die bloeien door tot de eerste nachtvorst. Niet gegarandeerd winterhard, maar goed te stekken en anders volop verkrijgbaar in het voorjaar.

Een ceanothus is ook mooi, met zijn lavendelkleurige trossen bloemen, maar die heeft wel een beschutte plek nodig en een beschermlaag op de wortels voor de winter.

Hibiscus syriacus is wél volledig winterhard - 'Woodbridge' is rose, 'Blue Bird' is blauw en 'Diana' is wit.

Laten we maar snel beginnen met het opknappen van onze zongedroogde tuinen: des te langer hebben we er plezier van!

(September 2003)