Op dit blog verzamel ik mijn tuinartikelen voor het tijdschrift 'BLAD' dat zes maal per jaar verschijnt in de provincie Groningen. Foto’s aanklikken voor een vergroting.
In míjn tuin...
... heb ik nog lang kunnen nagenieten van de rozerood gekleurde blaadjes in de blauwe bessenstruik, een ‘eyecatcher’ tussen de vele tinten groen. Eerst aan de struik en daarna nog lang aan de voet van de struik. Mooi laten liggen! De herfst neemt veel - wat nog resteert is een toegift.
Het
kale krentenboompje steekt met zijn fraaie vertakkinkjes (dit woord bij scrabble vermijden om onenigheid te
voorkomen!) mooi af tegen de grijzige luchten die in dit jaargetijde de
boventoon voeren. Wordt het grijs deze winter nog ingeruild voor wit? Zullen we
ooit nog een sneeuwpop kunnen ‘oprichten’ in onze tuin?
Internet weet alles, dus daar ging ik te rade. Er werden maar liefst 17 (zéventien!) voortekenen gemeld die duiden op sneeuwval. Zoals: de haren in de nek van koeien zijn dikker, ongebruikelijke hoeveelheden eikels zijn uit de eikenbomen gevallen en muizen gaan op zoek naar eten in onze huizen. Daar voeg ik dan nog aan toe: een gewaarschuwd mens telt voor twee. En dus staat onze sneeuwschuiver, al een paar jaar werkeloos, klaar om tuinpad en stoep beloopbaar te houden én ik heb twee extra sjaals paraat, want het zal dan ook wel koud zijn buiten.
Onze tuinplanten weten als altijd nog van niets - of eigenlijk: ze wachten gelaten af wanneer vorst en sneeuw zullen toeslaan. Maakt het verschil voor mijn riddersporen? Die zijn gewend om in de winter bovengronds af te sterven, waarna ze in het voorjaar opnieuw uitlopen. Misschien ziet mijn tuin volgend voorjaar wel blauw van de Delphiniums, de ridders! Daar kan ik toch moeilijk bezwaar tegen hebben. Als er maar genoeg ruimte overblijft voor al die andere ‘tuingenoten’.
Misschien
maak ik me onnodig zorgen; er zijn geen twee jaren geweest met hetzelfde
verloop. En er staat bij ons nog steeds een sneeuwschuiver in de garage. Wat
roestig weliswaar, maar nog steeds geschikt om de oprit begaanbaar te maken.
En, eerlijk is eerlijk, in het voorjaar had het soms toch ook wel weer iets aardigs om bevroren planten te vervangen. Dé gelegenheid om de aanblik van je tuin te vernieuwen - we houden nu eenmaal van verandering.
 |
| Ooit ontsproten uit een tak uit de heg: ons ligusterboompje |
Heggenmussen
 |
| Erithacus rubecula, roodborst |
De laatste maand van het jaar en de eerste van het nieuwe jaar zijn meestal niet de aantrekkelijkste maanden om tijd in je tuin door te brengen. Nat, koud, glad, stormachtig en dan ook nog vroeg donker: we blijven lekker binnen. De tuin loopt niet weg. De vogels 'van stand' trouwens ook niet. Wat ik nog niet wist is dat er in vogelland onderscheid gemaakt wordt in drie categorieën: standvogels, trekvogels en 'deeltrekkers'. Van deze laatste categorie trotseert een deel onze winters terwijl het andere deel de wijk neemt naar warmere oorden. Zoals bijvoorbeeld roodborstjes: de mannetjes zijn kennelijk vorstbestendig, maar de vrouwtjes vliegen met het jonge grut zuidwaarts. Vinken en spreeuwen splitsen zich ook zo op wanneer de winter zich aandient. En daar blijft het niet bij. Graspiepers, kieviten, zanglijsters, boerenzwaluwen, spreeuwen en nog veel meer soorten laten ons in de steek. Hebben we dáár zo ons best voor gedaan om het ze hier naar de zin te maken?!
Gelukkig
kunnen we onze broodkorstjes en zakken met vogelvoer toch wel kwijt in de
komende tijd. Maar niet aan de kramsvogel en de koperwiek: zij hebben zich
aangepast aan onze winters. In plaats van insecten kiezen ze nu voor onze
bessen. Het is dus een goed idee om bessenstruiken niet helemáál leeg te
plukken. Wij kunnen immers naar een winkel om onze honger te stillen.
Veel
vogels uit het noorden van Europa trekken nu zuidwaarts, waaronder ook
roodborstjes, die tot de agressiefste van alle zangvogels worden gerekend. Ze
jagen ‘onze’ roodborstjes weg: vrouwtjes en jongen vooral. Maar heb je een tuin
met (veel) ruimte en groenblijvende struiken én vogelvoer, dan wil het
roodborstvrouwtje met haar gezin ook wel hier overwinteren.
Tot
zover de verzorging van het vogelvolk in onze wintertuin. Nu de planten nog.
Hoe
gaat de komende winter verlopen? Moeten we de potplanten naar binnen halen?
Zijn er vaste planten in onze tuin die bescherming nodig hebben in verband met
vorst? Of wordt het vooral een natte winter? Zo hier en daar worden tipjes van
de wintersluier opgelicht. Het KNMI heeft al een idee van de
weersomstandigheden in 2024: het zou zomaar het warmste jaar tot nu toe kunnen
worden. Veroorzaker van deze temperatuurstijging is El Niño: ‘… een periodieke
opwarming van oceaanwater.’ Aan het oppervlak soms wel drie graden Celsius meer
dan voorheen. Maar Europa ligt vooralsnog buiten de invloed van de
belangrijkste banen van El Niño. Het wordt dus waarschijnlijk een gewone
Hollandse winter, met voor de zekerheid een zak natuurvriendelijke
‘dooikorrels’ bij de hand. Het ‘normale’ strooizout kan schade
toebrengen aan metaal, asfalt en beton en brengt sommige watersoorten en dieren
in gevaar.
Onderzoekers van de Washington State University wilden óók een meer natuurvriendelijk
middel en zagen dat door een chemische degradatie en natuurlijke gisting van
druivenschillen het ijs sneller smolt en daarbij ook veel minder schade
toebracht aan asfalt en beton. Ook zou deze oplossing minder schade toebrengen
aan de natuur, en dan vooral aan nabijgelegen grondwateren of
oppervlaktewateren. Goed nieuws voor de producenten van
druivensap: een nieuwe afnemer van druivenschilletjes! En vooralsnog: don’t try
this at home, met je druiventros!
 |
| Ooit hadden wij de druiven voor het grijpen - maar ook aan het leven van druivenranken komt een einde ... |
Fijne winter!
TUINKALENDER
► December is dé feestmaand van het jaar: dat vraagt om ‘pindaslingers’ in de tuin, waar achtergebleven vogels er graag een pindaatje van meepikken.
► Rijg daarvoor samen met de (klein)kinderen ongedopte pinda’s aan een stevige
draad en versier daarmee een struik die goed in het zicht staat.
► Pinda’s die bij het rijgen per ongeluk opengedrukt worden kun je ‘verwerken’ in gesmolten vet met wat olijfolie. Met een touwtje erin laten stollen in een vormpje of kopje.
 |
| Pinda's voor het pikken! |
► Net als dagelijks vers water om de dorst te stillen.
►En natuurlijk ook om in te badderen - vogels zijn ‘schoon’, in alle opzichten!
► Mocht het echt gaan vriezen, strooi dan zand op het gladde pad naar je
voordeur. Wordt ook door bezoek op prijs gesteld.
► Mocht het echt gaan sneeuwen, tik de sneeuw dan van doorbuigende takken.
► Wie ook in de winter wil tuinieren kan zich uitleven met het snoeien van rozen,
tenzij het vriest. Dan kan het ook nog in februari of maart.
► Eind december is
de ideale tijd voor het snoeien van je druif, ook tenzij het vriest.
► Dan blijf je lekker binnen, met een (tuin)boekje in een hoekje.
► Gezellige feestdagen en een mooi jaar, binnen en buiten, in 2024!
 |
Nieuwe artikelen verschijnen in december, de maand waarmee we dit jaar feestelijk afsluiten en uitkijken naar een jaar waarin we nu écht onze goede voornemens in de praktijk gaan uitvoeren en ondertussen in alle seizoenen het beste ervan maken. De herfst biedt ons daarbij mogelijkheden om alvast een goed begin te maken, want er is een scala aan herfstbloeiers om ook nu nog kleur en fleur te geven in je eigen tuin Trotseer wind en regen en geniet ervan! |
In míjn tuin...
...heeft de droge zomer, zoals in veel andere tuinen, toch wat sporen nagelaten, vooral in de vorm van ‘scheuren’ in de grond, die hier goeddeels uit klei bestaat. Wonderwel zijn mijn planten overeind gebleven, zonder langdurige ‘sproeisessies’. Waar echt nodig hebben we slappe blaadjes met een gietertje water weer overeind geholpen. Veel planten blijken dus redelijk bestand tegen hoge temperaturen. En nu is het alweer voorbij, die mooie zomer…
Op
23 september jl. om 10 voor 9 ’s ochtends heeft de astronomische herfst zijn
intrede gedaan. Dag en nacht duurden op deze dag even lang: precies 12 uur!
Hoe
nat of droog de herfst dit jaar zal verlopen moeten we nog even afwachten, maar
voor de ‘nabloeiers’ zou een regenachtig weerbericht toch wel fijn zijn. Waar
planten in de afgelopen zomer het loodje hebben gelegd kunnen we op zoek naar (droogtebestendige?)
vervangers. Verwacht wordt dat zo’n warme zomer eens in de twintig jaar voorbij
zal komen. Het loont dus de moeite om ons plantenarsenaal nu weer op peil te
brengen, om ook in de herfst nog zicht te hebben op een bloeiende tuin.
Zo ben ik me dus te buiten gegaan bij een kweker in de provincie, ook nog net op tijd voor de ‘winkeldochters’: artikelen die achterblijven en alsnog tegen gereduceerd tarief worden aangeboden. Dat was een leuke verrassing. Weliswaar was het assortiment al flink uitgedund, maar uiteindelijk gingen we toch met een krat vol mooie planten (allemaal nog in bloei!) naar huis.
 |
| Hebe Donna Britta |
Hebe Donna Britta spant voor mij de kroon: bloeit uitbundig roodpaars tot de vorst daar een eind aan maakt. Dat zou met de tegenwoordige winters dus wel eens lang kunnen duren. Spannend!
Nog
zo’n aanwinst voor mijn tuin is de Rode zonnehoed: Echinacea ‘MOOODZ Awake’
(nee, geen tikfout, die drie o’s), uit de composietenfamilie Asteraceae. Een
vaste plant, die een halve meter hoog wordt. Kleur: roodpaars. Dat is niet
verkeerd in de groene omgeving in je tuin: een opgewekte kleur ook tussen het
meer gebruikelijke wit, blauw, geel, rood en rose. Ook een pluspunt: deze plant
bloeit de hele zomer, ook nog in september, en is een aantrekkelijk
tussenstation voor bijen en vlinders. Als de bloemen verwelken kun je de bloeistengels
terug knippen: voor een volgende bloei! In de winter laat deze ‘zonnehoed’ zijn
blad vallen, geen onbekend verschijnsel in onze tuinen.
Maar voorlopig is het herfst! De weersverwachting rekent op een ‘milde maar wel natte herfst’. Laten we nog even genieten van onze ijsvrije tuin!
Heggenmussen
De zomer ligt definitief achter ons: het is herfst en langzaam maar zeker zien we hoe bomen en struiken hun bladeren laten vallen. Het dwarrelt voor je ogen. Misschien iets minder dan we gewend zijn sinds in de afgelopen maanden al bladeren ‘gedropt’ werden. Maar nu is het menens: naar buiten om het dorre bladgoed te verzamelen! Stoepen en opritten kunnen glibberig worden van nat gebladerte. Maar het schoonharken van het gazon is ook belangrijk. Gras is gevoelig voor licht en kan onder zo’n laag nat blad afsterven.
Heb
je een vijver(tje), dan moeten ook daar de afgevallen bladeren uit gevist
worden. Kikkers overwinteren niet alleen op het land; sommige soorten duiken
letterlijk onder in de winter, voor zoiets als een winterslaap, op de bodem van
de sloot of vijver waar ze in de zomer vertoefden. We krijgen de koudbloedige
beestjes voorlopig niet meer te zien en dat geldt ook voor de watersalamanders -
we laten ze fijn met rust.
 |
| Hortensia in herfstkleur |
Buiten
is er met herfstbloeiers nog genoeg leven in de brouwerij. Hortensia’s behouden
hun bloem‘bollen’, geraniums bloeien onverminderd door en Persicaria
amplexicaulis (duizendknoop) bloeit zelfs door tot de eerste nachtvorst. Zonder
meer een aanrader, deze kanjer. Want ook in de herfst kun je nog nieuwe
aanwinsten planten. Maar wacht daar niet te lang mee; met de winter in aantocht
neemt bij de plantenverkopers het assortiment langzaam maar zeker af. Jammer,
maar soms ook een verrassing, bijvoorbeeld als planten ‘afgeprijsd’ zijn.
Maak
thuis een lijstje met je voorkeuren. Want we weten uit ervaring: je komt altijd
planten tegen die je niet genoteerd hebt, maar die je ‘bij nader zien’ absoluut
in je tuin wilt hebben! Waar je met impulsieve aankopen tegenaan loopt is de
beschikbare ruimte in je tuin. Je moet dus afwegingen maken - tegenwoordig heet
dat ‘keuzestress’. Een luxeprobleem, omdat er zovéél mogelijk is. Laten we ons
daarom beperken tot het ‘herfstassortiment’: planten die nú bloeien. Dat zijn
er verrassend veel. En je hoeft er niet altijd naar te raden, want ‘herfst’
komt bij sommige planten ook voor in hun naam, zoals ‘Herfstanemonen’ en
‘Herfstaster’. De herfstanemonen zijn er overigens al vroeg bij: hun bloei
begint in augustus en houdt stand tot het najaar overgaat in de winter! Herfstanemoon
‘Robustissima’ bloeit rose van eind juli tot in oktober. Een hoge plant met
forse bloemknoppen: robuust!
 |
| Een koolwitje landt op een herfstaster |
De herfstasters zijn met hun late (en lange!) bloei aantrekkelijke planten voor bijen en vlinders. Verkrijgbaar in meerdere kleuren en ook nog in twee ‘uitvoeringen’: ster- en sprietvorm. Ze floreren in de zon, maar ook in de schaduw. En dat geldt ook voor ‘Verbena Bonariensis’ (IJzerhard): een echte vlinderlokker met zijn paarse bloemen. De ‘IJzerhard’ zaait zich zelf uit: een plant waar je ‘geen omkijken naar hebt’, maar die het wél waard is om dat toch te doen!
Wil
je al eerder de insecten in je tuin bedienen dan is de ooievaarsbek Geranium
Gerwat (ook wel Geranium ‘Rozanne’ of Geranium ‘Jolly Bee’ genoemd) een
aanrader. Deze insectentrekker bloeit van mei tot de eerste nachtvorst (dat kan
misschien nog wel even duren?) met 6 cm. grote bloemen.
Een andere aantrekkelijke plant is het Purperklokje, Heuchera, waarvan wel zestien (!) varianten beschikbaar zijn. Daar móet er een bij zijn die precies voldoet aan jouw verwachtingen! Bijzonder: deze plant behoudt jaarrond zijn bladeren die ook nog per variant van kleur verschillen: van donkerpaars tot bijna zwart. Zo kun je zelfs in milde winters, zoals wij die tegenwoordig meemaken, óók met kleur ‘spelen’.
 |
| Klimop 'in bloei' |
Nog zo’n jaarrond-plant is ouwe trouwe klimop, Hedera helix. Een bescheiden plant qua onderhoud; af en toe wat uitstekende takjes snoeien en één keer per jaar de ‘contouren’ bijknippen: dat is alles. Klimop bloeit aan het eind van de zomer met grappige groene bolletjes, samengesteld uit nog kleinere groene bolletjes, waar late vlinders, zoals de dagpauwoog en de gehakkelde aurelia, zich nog even kunnen laven aan nectar voor ze naar het zuiden vertrekken of bij ons aan hun winterslaap beginnen. Dan nemen de wakkere vogels die hier achtergebleven zijn het stokje over en eten de nog resterende donkerblauwe besjes op. De zomer is écht voorbij …
TUINKALENDER
►Tijd voor je regenjas: het is nog herfst - en niet alleen in je tuin.
► Van 28 op 29 oktober gaat de wintertijd weer in: we draaien de wijzers van de
klok een uur terug.
 |
| Rosa Albéric Barbier |
► Potplanten hoeven nog niet naar binnen - pas als de nachtvorst zich aandient
► Rozen doe je een plezier met wat mest: ze groeien nog even door.
► Verzamel de gevallen bladeren in een vuilniszak, prik daar gaatjes in en laat het blad zo buiten composteren.
► Maar je kunt de bladeren ook tussen de tuinplanten leggen: een beschermlaagje bij vorst.
► Wordt vorst aangekondigd haal dan kwetsbare potplanten naar binnen.
► Laat in dat geval je houten regenton voor de zekerheid leeg lopen en sluit de toevoer
af.
► Vergeet niet bollen te poten: voor mooie verrassingen in het nieuwe (voor)jaar.
► En vergeet vooral niet: ook de herfst heeft zijn charme!
|
Nieuwe artikelen verschijnen in oktober, wanneer de zomer alweer voorbij is en de herfst zijn intrede heeft gedaan - dat is altijd weer even wennen. Maar ook de herfst kan mooi zijn; de bomen laten hun blad dwarrelen in de wind en gewapend met een paraplu trotseren we wind en regen, die er nu eenmaal bij horen in dat onstuimige jaargetijde. Maar dat duurt nog even! Geniet van een mooie zomer! |
In míjn tuin...
... is het deze zomer natuurlijk net zo droog als in alle andere tuinen. Maar tot op heden staan mijn planten er nog fleurig bij. Ook zonder het wekelijks uitrollen van de tuinslang én met dank aan de enorme es, Fraxinus excelsior, die nu al meer dan veertig jaar garant staat voor een flinke portie schaduw in mijn voortuin.
Maar nu is uitgerekend deze es zelf niet helemaal onbeschadigd gebleven bij de hoge temperaturen. Op een dag hoorde ik een hard gekraak … en zag vervolgens een zware tak uit de es naar beneden storten! Net niet op mijn pergolaatje! Ik haalde mijn man er maar even bij, want er was hier overduidelijk mannenwerk aan de winkel. Met alleen een takkenschaar zou het niet lukken om mijn planten onder de neergestorte dikke tak, met ook nog veel vertakkingen, te bevrijden. We haalden er nog een paar zagen bij en gingen aan de slag. Zagen zagen, wiede wiede wagen… Het was zo’n warme dag waarop je alleen nog maar uitgeblust onder je parasol kunt zitten. Maar dat moesten we maar even vergeten.
 |
| De Groninger Kroon in een jaar zonder 'beurt'. Volgend jaar weer? |
Ondertussen zit mijn appelboompje, Groninger Kroon, ook goed in het blad, maar daar zullen we het deze zomer dan ook mee moeten doen. Het beurtjaar is weer aan de beurt en dan worden er geen appels geproduceerd. Daar zijn deze appelbomen heel strikt in. Prima: nu heb ik nóg een heel jaar iets leuks om naar uit te kijken: appels uit eigen tuin! Of is er ergens in mijn tuin nog een strookje vrij voor een tweede platgesnoeid appelboompje? Op Google lees ik dat vrijwel alle appelrassen beschikbaar zijn als ‘miniboompje’! Dan kun je ze opstellen in rijen van drie, of vier. En dan natuurlijk in een zeker ritme van hun beurtjaren, zodat er elk jaar geoogst kan worden! Ik lijk wel Rupsje Nooitgenoeg - ho! stop! Mijn tuin is vol genoeg!
Heggenmussen
Wat is dat toch: dat we allemaal zo dol zijn op ‘zomer’? Behalve soms ‘te koud’, ‘te nat’, ‘te heet’ of ‘te droog’ beleven we in deze periode toch vooral veel genoegen aan het buitengebeuren. Lekker zonder jas naar buiten, (deze zomer zelfs zo goed als zonder paraplu!) en voor de temperatuur hoeft niemand naar Zuid-Europa: in je blote bast buiten rondlopen (mannen) of in een dun hemdje (vrouwen) kan hier net zo goed. Bovendien kun je op je telefoon iedere dag zien hoe je tuin er thuis bij ligt/staat/hangt.
Dat is trouwens nog best meegevallen. In mijn tuin is tot nu toe niet gesproeid; planten die het zichtbaar moeilijk hadden zijn met een gietertje water over hun dode punt heen geholpen. Er hoefden geen planten vervangen te worden.
Maar we hebben nog één zomermaand én een 'nazomer' tegoed: wat nog niet was kan dus nog komen. |
| Hoogzomer in de border - lang zullen ze leven, in de gloria! |
 |
| 'Voordeurroos' |
De rode (klim)roos bij mijn voordeur troont daar al járen en heeft al heel wat (onhandige) snoeibeurten van mij overleefd. Het is precisiewerk, van de uitgebloeide rozenbloem naar de plek waar zijn steeltje de afslag heeft genomen. Ik zit er nog wel eens naast. Toch overleeft mijn inmiddels naamloze roos (niet genoteerd) al tientallen jaren mijn geklungel en wij (de roos en ik) hopen dat nog wat tientallen jaren vol te houden.
Nog
zo’n ‘die hard’ is hortensia ‘Annabelle’, Hydrangea arborescens, waarvan nu ook
een verbeterde versie verkrijgbaar is: ‘Strong Annabelle’, beter bestand tegen
wind en regenbuien. Heb je al een ‘gewone’ Annabelle dan kun je die ook
overeind houden met een eenvoudige plantensteun.
Maar
er zijn ook veel zomerbloeiers die zonder ondersteuning kunnen. Verbena
bonariensis, ook wel ‘Stijf ijzerhard’ genoemd, is er zo een. De naam zegt al
genoeg. Deze Verbena, met een hoogte van
anderhalve tot twee meter, behoort tot de groep van kortlevende vaste
planten, maar dat maakt hij goed met het achterlaten van tientallen
zaailingetjes. Het teveel wat daarvan opkomt kun je verdelen over de tuin of
cadeau doen; hij staat tenslotte in de top tien van vlinderplanten!
Iets lager, ongeveer een meter hoog, blijft Gaura lindheimeri ‘Whirling Butterflies’. Wij Nederlanders zien er kennelijk geen vlinders in en noemen deze plant ‘Lindheimers prachtkaars’; dat zegt ook iets. Deze ‘kaars’ bloeit van juli tot de vorst intreedt - dan dooft hij uit en is het wachten op zijn zaailingen in het volgende voorjaar.
Tot
zover de vlinderplanten. Wie heeft er nog geen Delphinium ofwel Ridderspoor in
de tuin? De Nederlandse naam kan je zomaar op het verkeerde spoor zetten, want
van een ridder is in dit geval geen sprake. ‘Delphinium’ is het Latijnse woord
voor ‘dolfijn’: wie goed kijkt kan in de knop van de bloem een dolfijn zien!
En
nu we het toch over beestjes hebben: ooievaars zijn ook vertegenwoordigd in het
plantenrijk, hun bek althans. Geranium Rozanne en Geranium Azure Rush vallen
beide in de categorie ‘ooievaarsbek’. Maar eigenlijk is dat een verkeerde
indeling, want ‘géranos’ betekent ‘kraanvogel’ - en dat is toch een andere
vogel.
Terug
van de beestjes naar de bloemetjes.
 |
| Campanula's, ook bestand tegen de Groningse klei |
Zij wél!
TUINKALENDER
► Ga zuinig om met water - het kan ook nog een dag later.
► Vang zoveel mogelijk regenwater op: dat is zachter dan leidingwater. Gratis en
op de goede temperatuur.
► Geef je planten liefst ’s ochtends vroeg water: een goede start op warme dagen.
► Verwijder uitgebloeide bloemen en geef ze een goede bestemming: in het compostvat.
.JPG)
► Uit bomen en struiken gewaaide (dorre) bladeren mogen daar ook hun steentje
bijdragen.
► Voorzie hoog opgroeiende planten zoals stokrozen op tijd van een steunstok -
graag niet langer dan de ondersteunde plant.
► Heb je ook voorzien in herfstbloeiers zoals zonnehoed (Rudbeckia),
herfstasters, vetkruid (Sedum), herfstanemonen en chrysanten?
► Taxus en hulst snoei je eind augustus, begin september.
► Eind september zijn de overige hagen aan de beurt: winterklaar!
► Een nieuwe generatie vogels is uitgevlogen. Tijd om de nestkasten schoon te
maken: logies voor hun overwintering.
Augustus 2023
|
Nieuwe artikelen verschijnen in augustus; dan is het nog steeds zomer! Onze tuinen zien nog steeds groen, in alle mogelijke varianten en we zijn er ook nog lang niet op uitgekeken! Maar nieuwe planten zijn altijd welkom, om onverwachte gaatjes te vullen, of omdat we 'deze héél bijzondere plant' gewoon niet kunnen laten staan, in het tuincentrum. Geniet ervan: die mooie kleuren en vooral ook: geuren! |
In míjn tuin...
… heeft zich als altijd de metamorfose voltrokken van voorjaar naar zomer. De lente is óók mooi, met dat prille groen, maar nu zijn we op weg naar de ‘apotheose’, ons buiten vol in bloei, in volle glorie!
Maar
wat is ‘volle glorie’ in een tuin? Hoofdkleur in de meeste tuinen, gazons niet
meegerekend, is toch wel de bedaarde kleur groen. Even opzoeken: het hoe en
waarom.
Het gaat hier om chemie: met het chlorofyl (bladgroen) in de bladeren en zonlicht worden tot en met de herfst koolstofdioxide en water omgezet naar (onder andere) zuurstof. Zuurstof bepaalt de kleur van het gebladerte: groen. Onwillekeurig vraag ik me dan toch even af waarom wij zelf niet groen uitslaan met per dag toch ook een forse inname van zuurstof. Maar het antwoord ligt natuurlijk voor de hand: wij zijn niet ‘bebladerd’.
|
De bloemen van uitgebloeide voorjaarsbloeiers verdwijnen als eerste in het vat. Dat lot treft ook een teveel aan bodembedekkers, die zich na elke winter met meer enthousiasme en dus meer uitlopers presenteren. De term ‘grenzen aan de groei’ wordt vaak gebezigd, op meerdere terreinen, maar is ook van toepassing op mijn eigen terreintje.
Een
uitkomst bieden de klimmers, tot op zekere hoogte. En die mag je zelf bepalen,
met je snoeischaar. Klimop is in mijn tuin favoriet: groenblijvend en goed op
maat te snoeien. Plat tegen de muur kan prima. Met minder snoeiwerk de klimop
wat laten uitgroeien biedt nestgelegenheid én voer aan mussen, merels en andere
tuinvogels. De bloei van klimop, na zes tot tien jaar, is qua kleur niet
opvallend (groen), maar de bolletjes (donkerblauw en voor ons niet eetbaar)
zijn wel een aardige toevoeging.
Dan
de klimhortensia, Hydrangea anomala petiolaris. Die maakt zijn klimnaam waar
met eigen hechtworteltjes. Bloeit de hele zomer met mooie witte bloemschermen
die je ook (binnen) kunt drogen, eventueel met verf bespuiten en in een vaas
‘uitstallen’.
Maar in de zon zitten en zonder meer genieten kan ook, buiten in je tuin!
 |
| Klimop trekt gemêleerd bezoek aan - de klimop heeft er niet onder te lijden |
Heggenmussen
 |
| Regenton 'in bloei' |
Ooit zagen we ergens zo’n robotje aan het werk, hotsend en botsend over een gazon, formaat kwart voetbalveld. Een sneu apparaatje. Moet het na het maaien ook nog dat gras verzamelen? Zonder hark, zonder handjes? Ook ooit waren wij zelf ‘gazonbezitters’ met in het seizoen die wekelijkse maaibeurten, gewoon met een handgrasmaaier. Tot ik op een dag de schop ter hand nam en het gras omspitte; er moesten bloemen komen. Als we nu naar buiten kijken is de hoofdkleur trouwens nog steeds groen - in héél veel ‘toonaarden’ en op wisselende hoogtes. Een lust voor het oog! Terwijl de zomer nog maar pas is begonnen.
 |
| Bergenia, schoenlappersplant |
Maar
voor de maanden juni en juli dit jaar verwacht men een stijging van de
temperatuur met 1 tot 2ºC, vergeleken met de temperatuur in dezelfde periode in
2021 en 2022. Het lijkt niet veel, maar waarschijnlijk is dit een ‘opmaat’ naar
nog hogere temperaturen.
Wat betekent dit voor onze tuinen? Uit onderzoek is gebleken dat het effect van de opwarming van de aarde op planten een versnelde groei zal zijn: per graad Celsius meer tussen 2,5 en 5 dagen minder ‘groeitijd’. Het onderzoek vermeldt niet wat daarvan het effect zal zijn voor de levensduur. Dat is interessant voor kwekers, ook van groenten en fruit, en tuinbezitters. We zullen moeten afwachten en misschien, bij de aanschaf van nieuwe planten, ‘toekomstgerichte’ keuzes maken. Dat zou dan inhouden: op zoek naar droogtebestendige planten. Vetplanten en cactussen?
 |
| Sedum spectabile, Bezienswaardig vetkruid! |
In
de eerste zomermaanden bloeit Sedum spurium met rozerode bloemtrossen, die ook
aantrekkelijk zijn voor vlinders, hommels en bijen. En alleen in strenge
winters kan hij zijn blad verliezen. In ‘gewone’ winters is hij gevoelig voor
een natte ondergrond.
Maar zover is het voorlopig nog niet. Het is zomertijd!
TUINKALENDER
► Tijd om de grasmaaier in te zetten: het gras groeit weer.
► Regen in zicht? Strooi mest in de borders.
► Geen regen in zicht? Geef de tuinplanten waar nodig water.
► Potplanten willen graag iedere dag water, met eens per week vloeibare mest.
► Ben je in het bezit van een regenton dan kun je daar gietwater ‘tanken’.
► En vergeet de vogels niet: die willen elke dag in bad.
► Houd ze te vriend, want ze eten graag insecten. Maar helaas ook wormen…
► De klimplanten zijn begonnen aan hun groeispurt - bind ze regelmatig aan.
► Buxushaagjes en -figuren alleen snoeien op bewolkte dagen.
► Ook onkruid kan zich uitzaaien. Verwijderen dus.
► Leg een klein moestuintje aan en zaai radijsjes en basilicum en wat je nog meer
lekker vindt.
► Ga je op reis, vraag dan een ‘oppas’ voor je tuin en zet volle gieters onder
handbereik.
► Zijn er planten verloren gegaan, dan kun je nu kiezen uit nieuwe planten: ook
leuk.
► Staat er al een bankje in je tuin? Kun je even pauzeren - tot je wéér iets ziet waar dringend iets aan gedaan moet worden.
|
Nieuwe artikelen verschijnen in juni. Dan is het zomer en staan onze tuinen in bloei; we worden beloond voor de tijd die we in de afgelopen maanden geïnvesteerd heb- ben in onze 'buitengebiedjes'. Het is altijd weer een hernieuwde kennismaking met onze groeiers en bloeiers, die niet altijd de winter overleefden. Maar de afgelopen winter was zacht, zonder ijspegels aan de dakgoten en in de tuin zijn geen verliezen geleden. Het is nú al een feest om buiten te zijn: geniet ervan! |
In míjn tuin...
…
komt het groen nu echt in beweging! Ik haast mij naar buiten om de ramen te
lappen, zodat het ontluiken ook van binnenuit goed te volgen is. Want de buitentemperatuur
is nu, in april, nog niet helemaal je dát. Maar ook na tientallen jaren is het
elke lente weer een verrassing om van zo dichtbij je tuin te zien ontluiken.
En
pas nú vraag ik me af waar dat woord ‘ontluiken’ vandaan komt. Vreemd genoeg
heb ik nog nooit een verband gelegd tussen ‘ontluiken’ en ‘luiken’. Maar zoals
je luiken kunt openen kan ook een bloem zich openen: ontluiken!
En
pas nú vraag ik me af waar dat woord ‘ontluiken’ vandaan komt. Vreemd genoeg
heb ik nog nooit een verband gelegd tussen ‘ontluiken’ en ‘luiken’. Maar zoals
je luiken kunt openen kan ook een bloem zich openen: ontluiken!
Het is een boeiend proces. Jaar in jaar uit voltrekt het zich waar je bij staat, tot ineens doordringt hoe bijzonder dit eigenlijk is. Maanden achtereen was daar buiten niets te beleven, afgezien van druk vogelverkeer, maar nu komt de beplanting in beweging!
Waar ik in de winter genoegen moest nemen met sneeuwklokjes en hier en daar een (weliswaar prachtig bloeiende!) helleborus (kerstroos/nieskruid), bloeien nu ook krokussen, kievitsbloemen (fritillaria meleagris), madeliefjes, dovenetels (lamium) en longkruid (pulmonaria).
 |
| Pulmonaria, longkruid: onder schattige blauwe en rose bloemetjes zien we de naamgevers van deze plant: de talloze witte vlekjes |
Pulmonaria
is goed toe te passen als bodembedekker, met zijn bescheiden hoogte. Het wit gevlekte
groene blad (dat kennelijk een overeenkomst vertoont met onze longen) biedt een
levendige afwisseling tussen de andere bladplanten en al vanaf eind maart verschijnen
de kleine blauwe bloempjes. Daarmee is het longkruid als eerste ‘over de
streep’.
Een
echte blikvanger is de pioen, met zo tegen eind april zijn grote en royaal
gevulde bloemen, waarmee deze plant soms ook wordt aangeduid als ‘pioenroos’. Ik
zal er binnenkort een raster boven zetten, om die prachtige maar topzware
bloemen overeind te houden. Ze bloeien niet de hele zomer; na twee maanden
houden ze het wel voor gezien. Maar dan heb je er ook twee maanden volop van
genoten!
Ondertussen weet ook onze hazelaar de aandacht te trekken. Al een paar maanden bungelen zijn lange gele katjes zachtjes in de wind. Je kunt je eigenlijk niet goed voorstellen dat die uiteindelijk echte hazelnoten zullen voortbrengen, met harde houtachtige schillen. Maar voorlopig kan ik het proces van deze ‘omturning’ nog goed volgen. Pas in mei gaan ze schuil achter hun groen gebladerte. Eind augustus, wanneer ze uit de struik vallen, begint hun ‘oogstseizoen’. Nog even geduld dus. En ook bij een overvloedige oogst is het verstandig om ze niet meteen te kraken, maar ze eerst nog even een paar weken te laten drogen. Daarmee verleng je de houdbaarheid wel tot een jaar! Ofwel: de volgende oogst!
Heggenmussen
Het voorjaar is in volle gang - in meerdere opzichten. Geen vorstschade in ons buitengebeuren; we kunnen zó de draad weer oppakken. Hoewel vorstschade natuurlijk wel altijd een goed excuus was om nieuwe planten aan te schaffen; je móest wel. Maar nu dus niet. Experts noemen het verschijnsel ‘winterhittegolf’, een nieuwe toevoeging aan onze woordenschat. Betekent dat ook iets voor de ons bekende ‘zomerhittegolf’?
Lijkt me niet onlogisch. De verwachting voor de zomertemperatuur is dit jaar ‘zeer warm’. Gemiddeld. We mogen dus hete dagen verwachten. Maar: ‘de soep wordt nooit zo heet gegeten als ie opgediend wordt’. Dat klopt. Als we maar hard genoeg blazen. En daarmee gaan we het in de natuur niet redden.
 |
| Sedum spectabile |
Ook
kunnen we overwegen om planten een andere plek te geven: in de schaduw van een
boom. Misschien zelfs nóg een boom planten?
En kijk eens kritisch naar het vasteplantenbestand: daar kunnen flinke slurpers bij zijn. Maar er is ook een fors segment dat met minder genoegen neemt en zelfs tegen droogte kan. Waaronder Nepeta (kattenkruid), Verbena bonariensis (ijzerhard), Lavendel, Echinacea (zonnehoed), Sedum spurium en zelfs de ezelsoren: Stachys byzantina.
|
 |
| Hazelaar |
De
grasmat
Bezitters van een gazon dan wel grasmat (ja, daarin zit een wezenlijk verschil) moeten in het seizoen niet alleen wekelijks maaien, maar ook voorkomen dat het gras uitdroogt. In de winter speelt de groei zich ondergronds af, maar zodra het zomer wordt en het gras dor, moet er gesproeid worden. Op onze Groningse klei hoeft overigens minder gesproeid te worden dan op zandgrond waar het water al snel zijn (uit)weg vindt tussen de zandkorreltjes. Overigens maakt de omringende beplanting ook nog iets uit. Staat er een grote boom in je tuin (of dicht in de buurt) dan zal die veel water aan de grond onttrekken. De grootste drinkebroers zijn de beuk en de berk, maar ook een hazelaar neemt veel vocht op. Daarnaast blijft er natuurlijk veel regenwater achter op hun gebladerte. En niet te vergeten: op een gazon, met talloos veel sprietjes!
Bodembedekkers
Wie liever niet aan grasmaaien doet kan een keuze maken uit een groot aanbod van lage groenblijvende en bodembedekkende vaste planten. Eenmaal geplant heb je er eigenlijk geen omkijken meer naar. Er hoeft niets geknipt of gemaaid te worden; alle jaargetijden laten ze gelaten over zich heen komen. Maar saai is het ook niet; elke bodembedekker heeft zijn eigen ‘charme’. De vorm van het blad, de groeiwijze, eventuele bloemen, het ‘zelfvoorzienend vermogen’: allemaal pluspunten. En dan heb ik de onkruiden die hiertussen het onderspit delven nog niet eens genoemd.
 |
| Pachysandra terminalis |
Neem
bijvoorbeeld Pachysandra terminalis, ‘omdat het zonder toch wat kaal is’, met
ondergrondse uitlopers: een geweldige groenblijver die ook nog bloeit, in het
vroege voorjaar. En ook genoegen neemt met een plek in de schaduw. Net als de
maagdenpalm, Vinca minor. De naam ‘palm’ is flink overdreven voor een kruipend
halfstruikje, maar dat wordt goedgemaakt met de toevoeging ‘minor’.
Dit is een groenblijvende bodembedekker waar je eigenlijk geen omkijken naar hebt. Tot in het voorjaar de blauwe bloemetjes verschijnen: dan kijk je graag nog eens om! De bloei houdt aan tot juli - we hebben er lang plezier van.
Tot de voorjaarsgolf wegebt… in de zomer.
