ONTLUIKING

In míjn tuin...

… komt het groen nu echt in beweging! Ik haast mij naar buiten om de ramen te lappen, zodat het ontluiken ook van binnenuit goed te volgen is. Want de buitentemperatuur is nu, in april, nog niet helemaal je dát. Maar ook na tientallen jaren is het elke lente weer een verrassing om van zo dichtbij je tuin te zien ontluiken.

En pas nú vraag ik me af waar dat woord ‘ontluiken’ vandaan komt. Vreemd genoeg heb ik nog nooit een verband gelegd tussen ‘ontluiken’ en ‘luiken’. Maar zoals je luiken kunt openen kan ook een bloem zich openen: ontluiken! 

En pas nú vraag ik me af waar dat woord ‘ontluiken’ vandaan komt. Vreemd genoeg heb ik nog nooit een verband gelegd tussen ‘ontluiken’ en ‘luiken’. Maar zoals je luiken kunt openen kan ook een bloem zich openen: ontluiken! 

Het is een boeiend proces. Jaar in jaar uit voltrekt het zich waar je bij staat, tot ineens doordringt hoe bijzonder dit eigenlijk is. Maanden achtereen was daar buiten niets te beleven, afgezien van druk vogelverkeer, maar nu komt de beplanting in beweging!

Waar ik in de winter genoegen moest nemen met sneeuwklokjes en hier en daar een (weliswaar prachtig bloeiende!) helleborus (kerstroos/nieskruid), bloeien nu ook krokussen, kievitsbloemen (fritillaria meleagris), madeliefjes, dovenetels (lamium) en longkruid (pulmonaria). 

Pulmonaria, longkruid: onder schattige  blauwe en rose 
bloemetjes zien we de naamgevers van deze
plant: de talloze witte vlekjes

Pulmonaria is goed toe te passen als bodembedekker, met zijn bescheiden hoogte. Het wit gevlekte groene blad (dat kennelijk een overeenkomst vertoont met onze longen) biedt een levendige afwisseling tussen de andere bladplanten en al vanaf eind maart verschijnen de kleine blauwe bloempjes. Daarmee is het longkruid als eerste ‘over de streep’.

Een echte blikvanger is de pioen, met zo tegen eind april zijn grote en royaal gevulde bloemen, waarmee deze plant soms ook wordt aangeduid als ‘pioenroos’. Ik zal er binnenkort een raster boven zetten, om die prachtige maar topzware bloemen overeind te houden. Ze bloeien niet de hele zomer; na twee maanden houden ze het wel voor gezien. Maar dan heb je er ook twee maanden volop van genoten!

Ondertussen weet ook onze hazelaar de aandacht te trekken. Al een paar maanden bungelen zijn lange gele katjes zachtjes in de wind. Je kunt je eigenlijk niet goed voorstellen dat die uiteindelijk echte hazelnoten zullen voortbrengen, met harde houtachtige schillen. Maar voorlopig kan ik het proces van deze ‘omturning’ nog goed volgen. Pas in mei gaan ze schuil achter hun groen gebladerte. Eind augustus, wanneer ze uit de struik vallen, begint hun ‘oogstseizoen’. Nog even geduld dus. En ook bij een overvloedige oogst is het verstandig om ze niet meteen te kraken, maar ze eerst nog even een paar weken te laten drogen. Daarmee verleng je de houdbaarheid wel tot een jaar! Ofwel: de volgende oogst!

VOORJAARSGOLF

Heggenmussen

Het voorjaar is in volle gang - in meerdere opzichten. Geen vorstschade in ons buitengebeuren; we kunnen zó de draad weer oppakken. Hoewel vorstschade natuurlijk wel altijd een goed excuus was om nieuwe planten aan te schaffen; je móest wel. Maar nu dus niet. Experts noemen het verschijnsel ‘winterhittegolf’, een nieuwe toevoeging aan onze woordenschat. Betekent dat ook iets voor de ons bekende ‘zomerhittegolf’?

Lijkt me niet onlogisch. De verwachting voor de zomertemperatuur is dit jaar ‘zeer warm’. Gemiddeld. We mogen dus hete dagen verwachten. Maar: ‘de soep wordt nooit zo heet gegeten als ie opgediend wordt’. Dat klopt. Als we maar hard genoeg blazen. En daarmee gaan we het in de natuur niet redden.

Sedum spectabile

Wat we wél kunnen doen is onze tuinen goed verzorgen, dat is uiteindelijk óók ‘natuur’. Liefst ’s avonds begieten, als de zon ver over zijn hoogtepunt heen is, liefst met regenwater, lekker makkelijk uit je regenton, en onderscheid maken tussen grote en kleine drinkers. Wie dat zijn? Dat zie je vanzelf. De planten met een watertekort zullen opvallen door hun slappe bladeren. Maak er desnoods een lijstje van.

Ook kunnen we overwegen om planten een andere plek te geven: in de schaduw van een boom. Misschien zelfs nóg een boom planten?

En kijk eens kritisch naar het vasteplantenbestand: daar kunnen flinke slurpers bij zijn. Maar er is ook een fors segment dat met minder genoegen neemt en zelfs tegen droogte kan. Waaronder Nepeta (kattenkruid), Verbena bonariensis (ijzerhard), Lavendel, Echinacea (zonnehoed), Sedum spurium en zelfs de ezelsoren: Stachys byzantina. 

Geen plant zo aaibaar als de 'ezelsoor', Stachys byzantina

Hazelaar

En potplanten? Ja, die hebben we ook: om je terras mee op te fleuren. Een plantje op de tuintafel, in hangers aan de muur; alles bij elkaar een aardig assortiment ‘slurpers’. Met hun korte worteltjes moeten ze vaker ‘begoten’ worden. In grote potten is eens per week voldoende. En liefst ’s avonds. Voor de zekerheid even controleren:  nattevingerwerk. Klinkt slordig, maar is effectief.

De grasmat

Bezitters van een gazon dan wel grasmat (ja, daarin zit een wezenlijk verschil) moeten in het seizoen niet alleen wekelijks maaien, maar ook voorkomen dat het gras uitdroogt. In de winter speelt de groei zich ondergronds af, maar zodra het zomer wordt en het gras dor, moet er gesproeid worden. Op onze Groningse klei hoeft overigens minder gesproeid te worden dan op zandgrond waar het water al snel zijn (uit)weg vindt tussen de zandkorreltjes. Overigens maakt de omringende beplanting ook nog iets uit. Staat er een grote boom in je tuin (of dicht in de buurt) dan zal die veel water aan de grond onttrekken. De grootste drinkebroers zijn de beuk en de berk, maar ook een hazelaar neemt veel vocht op. Daarnaast blijft er natuurlijk veel regenwater achter op hun gebladerte. En niet te vergeten: op een gazon, met talloos veel sprietjes! 

Bodembedekkers 

Wie liever niet aan grasmaaien doet kan een keuze maken uit een groot aanbod van lage groenblijvende en bodembedekkende vaste planten. Eenmaal geplant heb je er eigenlijk geen omkijken meer naar. Er hoeft niets geknipt of gemaaid te worden; alle jaargetijden laten ze gelaten over zich heen komen. Maar saai is het ook niet; elke bodembedekker heeft zijn eigen ‘charme’. De vorm van het blad, de groeiwijze, eventuele bloemen, het ‘zelfvoorzienend vermogen’: allemaal pluspunten. En dan heb ik de onkruiden die hiertussen het onderspit delven nog niet eens genoemd.

Pachysandra terminalis

Neem bijvoorbeeld Pachysandra terminalis, ‘omdat het zonder toch wat kaal is’, met ondergrondse uitlopers: een geweldige groenblijver die ook nog bloeit, in het vroege voorjaar. En ook genoegen neemt met een plek in de schaduw. Net als de maagdenpalm, Vinca minor. De naam ‘palm’ is flink overdreven voor een kruipend halfstruikje, maar dat wordt goedgemaakt met de toevoeging ‘minor’.

Dit is een groenblijvende bodembedekker waar je eigenlijk geen omkijken naar hebt. Tot in het voorjaar de blauwe bloemetjes verschijnen: dan kijk je graag nog eens om! De bloei houdt aan tot juli - we hebben er lang plezier van.

Tot de voorjaarsgolf wegebt… in de zomer. 

TUINKALENDER APRIL-MEI

TUINKALENDER

 

► Een goed begin is het halve werk: loop een rondje door je tuin en noteer  ‘verbeterpunten’.

► Begin met het opruimen van oud blad en andere ‘plantrestanten’, voor een goed overzicht.

En heet ze 'welcome'!

► Voer ze af naar de compostbak of    

-hoop, zodat ze ooit, in een andere gedaante weliswaar, weer terug kunnen naar de tuin.

► Borstel de vogelhokjes schoon, tenzij daar al aan een nest gewerkt wordt.

► Schrob ook het vogelbad en ververs daarna dagelijks het bad- en drinkwater.

► Wat doen we met slakken, vogelvoer bij uitstek? Tot er jong gebroed in de nesten piept: afvoeren. Daarna overlaten aan de vogelvoedselketen.

► Heb je een lijstje gemaakt van verbeteringen dan kun je daar nú mee aan de slag.

Ook vroeg in het seizoen is het fijn om even 'uit te puffen' 
in de tuin in de zon op een fijn bankje

► Sleep de tuinmeubels weer naar buiten, al was het alleen maar voor de koffiepauze.

► Maak een lijstje van planten waarmee je lege plekken wilt opvullen. Houd rekening met hun bloeitijd: niet allemaal tegelijk!

► Houd ook een deel van je tuin vrij voor het planten van groenten en fruit - verser kun je het niet krijgen!

En in Groningen ga je dan voor Groninger Kronen,
lekker!

► Een dennenboom is leuk voor de kerstdagen, een appelboom voor appelmoes.

► Doe inspiratie op bij de afleveringen van Gardeners’ World, vrijdagavond, BBC 2.

► Maar geniet na een natte winter vooral van een fleurig voorjaar!