donderdag 5 maart 2020

NIEUWE ARTIKELEN



NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN 
IN JUNI 2020 



Als begin april de kieviten zich weer  laten zien,
 luiden in de tuin de klokjes van de kievitsbloem,
 Fritillaria meleagris, het voorjaar in. De Latijnse
naam dankt dit bolgewas aan de gelijkenis met
een dobbelbeker. Met wat goede  wil kun je de
klokjes zien als een omgekeerde  dobbelbeker.
Met wat  goede  wil, dat wél.

... DIE WINTER IS VERGANGEN


In míjn tuin...  

‘…is die winter vergangen - ik zie des meien schijn; ik zie de bloemkes hangen - des is mijn hart verblijd!’ Een heerlijk, beetje traag, ouderwets deuntje om zomaar voor je uit te neuriën. Wat heet ‘ouderwets’: het stamt uit plusminus 1500, maar gaat behalve over de lente vooral over twee geliefden en beide zijn van alle tijden.
Maar het duurt nog even tot we ‘des meien schijn’ te zien krijgen. Het kan nog steeds vriezen en weer dooien, hoewel de kans niet groot geacht wordt. De gemiddelde temperaturen worden al bijgehouden sinds januari 1706, waarmee al drie eeuwen lang de ontwikkelingen te volgen zijn ten aanzien van het klimaat. In maart 1706 was de gemiddelde temperatuur 5,5℃, in maart 1709 zelfs 1,1℃. Gemiddeld! In de jaren 1997, 2007 en 2019 liep de gemiddelde temperatuur in maart op tot 8℃. 1957 is met 8,4℃ een opvallende uitschieter, zéker voor die tijd, en valt daarmee in de categorie ‘uitzonderingen bevestigen de regel’.


Hoe dan ook: het tuinseizoen is weer begonnen en we kunnen aan de slag, met ‘het veurjoar in de kop’! De dagen zijn al merkbaar langer en dat wordt in het weekend van 28 en 29 maart aanstaande nog eens met een uur ‘zomertijd’ uitgebreid. Fijn, want na zo’n lange saaie en regenachtige winter zijn we hard toe aan iets anders, iets fris, iets nieuws in de tuin! 
Wel met laarzen aan, want de grond is voorlopig nog niet droog. Om er weer een beetje in te komen, begin ik zelf maar met het uittrekken van de talloze plukjes gras en ander onkruid, dat de afgelopen winter met zoveel gemak heeft overleefd. Niet gehinderd door sneeuw of ijs kon het fijn overeind blijven en zelfs nog doorgroeien. Wat dan wel weer als voordeel heeft dat ze nu gemakkelijk uit te trekken zijn. 
Gelukkig heb ik het voederen van de vogels deze winter beperkt tot een paar vaste voerplaatsen, zodat de gemorste zaden, die nu beginnen uit te lopen, goed binnen handbereik zijn. Voortschrijdend inzicht. Daarover gesproken: dat komt ook voor in de dierenwereld. Deze winter zag ik ook mussen ondersteboven aan de vetbollen hangen: als volleerde acrobaten, afgekeken van de kool- en pimpelmezen!
Benieuwd of ze, net als de mezen, ook op een halve meter afstand komen toekijken als ik bezig ben met wieden of planten, happig op een vette worm.
Het is een groot geluk: weer naar buiten, waar de vogels als altijd fluiten in mijn wat ‘vergangen’ tuin! 

LENTE IN AANTOCHT


Heggenmussen


21 maart is van oudsher de eerste dag van de lente. Maar we leven in een tijd van flexibilisering en dat vindt ook zijn weerslag in de afbakening van de seizoenen. Tot 2101, dus de komende 80 jaar, zullen we de eerste lentedag op 20 en soms zelfs al op 19 maart vieren. Voor onze beleving van het voorjaar zal het waarschijnlijk niet veel uitmaken: die is vooral afhankelijk van het aantal zonuren per dag. Wij zijn pragmatische wezens, met ieder zijn eigen voorkeur, en dáár zal voorlopig wel geen verandering in komen. 
Blijft overeind dat we de winter nu achter ons laten en aan een nieuw tuinseizoen beginnen. Geen vorstschade dit jaar, dus kunnen we al onze ‘oudgedienden’ binnenkort weer begroeten. Er hoeft niets vervangen te worden. Dat is gemakkelijk, maar misschien ook wel een beetje saai. Want Gorters ‘een nieuwe lente en een nieuw geluid’ spreekt ons óók aan. 
Fritillaria meleagris, kievitsbloem, luidt de lente in
En reken maar dat de tuinwinkels ook nu weer beslagen ten ijs zullen komen, met verleidelijke, maar wel voorgetrokken, tuinplanten. Koop je met een vooruitziende blik (hoe ziet mijn tuin er met deze planten vólgend voorjaar uit?) dan kies je natuurlijk planten die van nature in maart bloeien, zonder de voortrekkerij die de latere bloeiers nu ten deel is gevallen. Bovendien zijn er genoeg van nature vroegbloeiende planten waar we nu mee aan de slag kunnen. 
Bijvoorbeeld de Ruitanemoon. Anemoontjes zijn graag geziene bewoners van onze tuinen. Overigens is de anemoon van nature een bosplant. Ze geven dus de voorkeur aan een halfbeschaduwd plekje. Maar op een voldoende vochtige plaats floreren ze ook in de zon. Anemonella thalictroides ‘Rosea’ ofwel ‘ruitanemoon’ bloeit in april en mei. 
Dan bloeit ook de ‘elfenbloem’: Epimedium. Variant ‘Domino’ kleurt wit/paarsrood, geeft de voorkeur aan (half)schaduw en wordt wel 50 cm hoog. Tijdens de bloei kan het oude blad verwijderd worden. Maar er zijn ook varianten met fraai gekleurd blad in de winter: mooi van afblijven. Elfenbloem is goed te combineren met longkruid, Pulmonaria, dat ook in april-mei bloeit. Pulmonaria ‘Blue Ensign’ heeft vrij groot blad. In tegenstelling tot dat van andere Pulmonaria-soorten is dit niet gevlekt. 
Maar ook een 'gewone' Pulmonaria is mooi
Voor een luchtiger effect kun je de elfenbloem (Epimedium) combineren met laagblijvende varentjes, zoals de steenbreekvaren, Asplenium trichomanes. Je ziet dit varentje soms ook op oude muren: geen veeleisend plantje dus. Wel met een voorkeur voor (half)schaduw. Het wordt niet hoger dan zo’n 15 cm en is, met frisgroen blad, ook nog wintergroen. Wel in het voorjaar het oude, bruin geworden, blad even verwijderen.
Wat hoger en een aanrader voor kleur in het voorjaar is Brunnera macrophylla, Kaukasische vergeet-mij-niet met in april-mei kleine lichtblauwe bloemetjes. Ik zou ze ‘lief’ willen noemen. Een vaste plant, 40 cm hoog en ook geschikt als bodembedekker op beschaduwde plekken.
Bij ‘bodembedekkers’ zijn we misschien geneigd vooral aan laagblijvende beplanting te denken, maar met hoger groeiende planten kun je natuurlijk hetzelfde effect bereiken. 
Lavendel is zo’n plant: tot 50 cm hoog. Wel met de aantekening dat deze plant goed gesnoeid moet worden om een kale onderkant te voorkomen. Eenmaal kaal komt het niet meer goed, weet ik uit ervaring. 
Pachysandra terminalis 'ondersteunt' narcissen

Zelf maak ik voor bodembedekking graag gebruik van Pachysandra terminalis (omdat het zonder toch wat kaal is). Opmerkelijk is hier het ontbreken van een Nederlandse benaming. Vermoedelijk uit puriteinse overwegingen, want ‘pachys’ is latijn voor ‘dik’ en ‘andros’ staat hier voor ‘mannelijke organen’. Het zij zo. Overigens is het de plant niet aan te zien. Pachysandra wordt zo’n 15 tot 20 cm hoog, woekert niet, maar breidt zich wel goed uit (het is tenslotte een bodembedekker). Daarbij is deze vaste plant groenblijvend en onderdrukt zo ook onkruid. Pachysandra’s gedijen zowel in halfvolle als in volle schaduw en in bloei geuren ze ook nog aangenaam. In mijn fotobestand tref ik overigens wel een foto aan waarop flinke happen uit het blad van de Pachysandra zijn genomen. Jammer; gelukkig is het wél een zeer onderhoudsvriendelijke plant, want ook snoeien is niet nodig. Mocht het blad in de afgelopen winter lelijk geworden zijn, dan kun je de plant nu, in maart, in zijn geheel terugknippen tot op 5 cm boven de grond. Als je dat elke paar jaar doet, levert dat een mooi compacte plant op.
En geniet ondertussen: van de lente!

TUINKALENDER



TUINKALENDER


Helleborus

 Het is nog vroeg in het tuinseizoen; wacht een mooie dag af. 


 Of controleer alvast het tuingereedschap: moet er nog iets geslepen worden? 

 De grasmaaier misschien? 

 Ga met pen en papier naar buiten en noteer wat je niet (meer) aanstaat. 

Vogelbad
 Geschikt nestmateriaal nog maar even laten liggen. 

 Ververs het drink- en badwater voor de vogels. 

 Controleer de nestkastjes: zijn ze schoon en klaar voor een nieuw legsel? 


 Ruim ondertussen vogelvoernetjes op en wat er verder niet van je gading is. 

 Als er behoefte is aan een schrobbeurt voor terras en/of oprit is het nú het goede moment. 



 Ook het tuinmeubilair dat buiten overwinterd heeft, kan een opfrissertje wel gebruiken. 


 Een bezoek aan een tuincentrum is leuk om in de stemming te komen, zonodig. 

 Neem wel een boodschappenlijstje mee en hou je daar ook aan. 

 Begin bij goed weer met het noodzakelijke snoeiwerk: struikrozen hebben aan vijf goedgeplaatste takken genoeg.


Maart 2020