vrijdag 7 juni 2013

NIEUWE ARTIKELEN


NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN
OP 5 JULI 2013!


KITAIBELIA VITIFOLIA
BLOEIT MET MALVA-ACHTIGE BLOEMEN VAN JULI  TOT EN MET
SEPTEMBER EN IS EEN PRIMA BIJEN- EN VLINDERPLANT!





Hier aan te klikken: TITELS COLUMNS
Hier aan te klikken: TITELS HEGGENMUSSEN
Hier aan te klikken: TUINFOTO'S
Hier aan te klikken: ANDERE TUINEN

ACTIE!

Een duidelijk geval van verval


In míjn tuin …



... was het tijd voor actie: tegen het verval. De gammele schutting ging letterlijk gebukt onder de zware last van breed uitdijende klimop. Met de snoeischaar baande ik mij een weg door het groen en legde zo al doende flink wat zwakke plekken bloot in de vlechtschermen. Zowel de groene als de grijze container waren in een mum van tijd vol. Maar mijn tuin werd er een stuk ruimer op. De kapotte schermen vervingen we door betonvlechtmatten, zijnde industrieel design, en de overgehouden klimop bond ik daar eerlijk verdeeld aan vast. Zelfs het oude vogelhokje kon ik er terughangen. Mede dankzij het donkergroene schuurtje in de buurtuin is ons uitzicht niet eens heel erg veranderd; we zien het komende groeiseizoen met vertrouwen tegemoet. Door al het gesjouw is er langs de afscheiding een waar pad ontstaan, zodat ik de klimopwand nu zonder obstakels in bedwang kan houden.

... en nu wachten op het groeiseizoen
Tijd voor actie, tegen gif, was het ook op zaterdag 25 mei: tegen het machtige concern Monsanto, producent van onder andere het zeer giftige Roundup, maar ook genetisch gemanipuleerde gewassen die bestand zijn tegen datzelfde Roundup! Al jaren is bekend dat glyfosaat, hét gifbestanddeel van Roundup, het oppervlaktewater en uiteindelijk ons drinkwater ernstig vervuilt met vergaande gevolgen voor de volksgezondheid en de natuur. Over de hele wereld, en dus ook in ons land, waren er die zaterdag demonstraties tegen gifproducent Monsanto. En met succes! Op 31 mei werd bekendgemaakt dat Monsanto in Europa stopt met de promotie van genetisch gemanipuleerde gewassen. Het is een bescheiden begin, maar dat is er dan tenminste.

Het bijenprobleem: je kúnt er iets aan doen 
Altijd en overal in actie: Greenpeace. Ook het probleem van de bijensterfte hangt samen met gif en monocultuur. En om nog eens extra aandacht te vragen voor hun petitie op www.reddebijen.nl stuurden ze hun donateurs een zakje met biologische bloemzaadjes van De Bolster in Epe. Voor één vierkante meter grond, ten behoeve van ‘de onmisbare en nuttige honingbij’! Mijn nieuwsgierigheid werd flink geprikkeld door de samenstelling van dit mengsel. Juffertje in het groen (Nigella damascena), goudsbloem, korenbloem, malva en zonnebloem: die ken ik allemaal wel. Maar phacelia (Nederlandse naam ‘bijenvoer’!), boekweit, gele mosterd, koriander, bladrammenas, dille en serradella: die had ik nog niet in mijn toch wel bijenvriendelijke tuin. Als ik het zakje meteen zou omkieperen, kon ik ze in juli allemaal te zien krijgen.
Korenbloem: Centaurea 'Cara mia'
Maar waar haal je zo gauw één vierkante meter vandaan?!

Tijd voor actie: ‘pad’ langs de klimop wordt zaaibed, in blije bijentuin!



Juni 2013

NATUURLIJKE BEESTJES

Heggenmussen



Wie een tuin heeft, heeft daar ook beestjes. Beeldige, maar vooral echte. We vinden ze leuk, lief, lelijk of lastig, maar nooit lekker - nóg niet, ook niet ludiek (ouderwetse term) en de meeste eigenlijk niet legaal (hedendaagse term). Liefst vatten we deze laatste categorie samen met het woord ‘ongedierte’, waar ‘ongediertebestrijding’ vandaan komt, en graag zouden we er wat aan doen. Tja.

maar de kikker is echt


Een egel van steen ...












Van Dale zegt over de tuin het volgende: ‘... omheind of afgeperkt stuk grond, behorende bij een huis (...), waar bloemen gekweekt of groenten enz. geteeld worden’.
Hoewel wij onze tuin willen zien als een stukje natuur, is hij dat niet. Alles wat we er planten of kweken is zeker géén natuur, want Van Dale definieert ‘natuur’ als: ‘... wat de mens om zich heen ziet en wat beschouwd wordt als nog niet door de mens gewijzigd, het landschap.’ We doen niets anders dan wijzigen, in onze tuin. Maar wat we er zomaar bijkrijgen, zonder  daar extra moeite voor te doen, is het verschijnsel ‘beestjes’. Tóch natuur in onze tuin! Zolang we er maar niets aan doen!

Prachtige rups!
En dat is lastig, in een maakbare samenleving. Altijd en overal zijn we bezig met ingrijpen. En alles wat niet goed gaat is je eigen schuld, want er is voor alles een oplossing of een middel. Natuur, dat kán gewoon niet meer op die vierkante meters. Wat nog wel kan, is zo goed mogelijk omgaan met onze lapjes grond, die ooit aan de natuur toebehoorden.

Worm op weg
De kleinste ‘beestjes’ in de grond zijn de micro-organismen: bacteriën en schimmels. Als we toch íets niet in huis willen hebben, dan zijn die het wel! Maar in de grond zijn ze onmisbaar voor het verteringsproces, waardoor planten voeding uit de grond kunnen opnemen. In dit proces is een belangrijke rol weggelegd voor wormen. Ze ruimen oude blaadjes op door ze in de grond te trekken, waar ze door de micro-organismen verder worden afgebroken. Zelfs de slijmlaag die de worm al kruipend achterlaat, wordt door de bacteriën en schimmels verorberd. Door de ontbinding van al dat plantaardig en dierlijk materiaal wordt humus gevormd. Hoe meer humus, hoe meer micro-organismen, hoe beter de grond. De wormentunneltjes zijn weer goed voor beluchting van de grond en watertoevoer. Onze planten varen daar wél bij. Maar nemen ook evenredig veel voedingsstoffen op. Om dat aan te vullen gebruiken we mest. Kunstmest is gemakkelijk op te brengen en het stinkt niet. Maar er zit ook zout in en dat doodt bacteriën en schimmels. Organische stof in de bodem verbrandt zelfs door kunstmest en daar wordt de grond dus niet beter van. Niet meer doen, die kunstmest. Echte koeienmest, zó van de hoop, is mooi spul om de grond mee te verbeteren. De stank wordt door de wind weggeblazen, maar eerlijk is eerlijk: de verwerking in een volbeplante tuin is lastig. Dan brengen koemestkorrels uitkomst: rondstrooien en licht inharken. Houd je wel aan de voorgeschreven dosis! “Alles waar ‘te’ voor staat is niet goed, behalve tehuis en tevreden!” heb ik vroeger van een leerkracht met gezag geleerd.

Gamma-uiltje
Struiksprinkhaan










In de grond leven ook grotere dieren: mollen. Ze zijn niet zo talrijk als de wormen, maar als ze je tuin omwoelen heb je een probleem. Er zijn veel martelwerktuigen bedacht om deze beestjes naar de eeuwige jachtvelden te helpen, maar het kan ook anders. Hun aanwezigheid blijkt al snel door de molshopen die ze opwerpen. Uitstekende kwaliteit grond overigens: fijn rond de planten strooien. Graaf op de plek van de molshoop een fles of een pot in en het lage fluitende geluid dat de wind daarin maakt, zal de mol verjagen. Bij herhaaldelijk molbezoek kun je antimollenbollen planten: de keizerskroon, Fritillaria imperialis. Deze bollen geven een vossengeur af en verjagen daarmee mollen, maar ook muizen.

Luizen in de meidoorn!
En dan de mieren! Alleen al vanwege hun werklust en hun goed georganiseerde mierenmaatschappij verdienen ze respect. Maar toch! Mijn meidoornboompje heeft nooit meer dan een paar bloementrosjes geproduceerd. Met dank aan de mieren, die ook uitstekende luizenmelkers zijn en er hun luizenboerderij hebben. Het groene-zeep-met-spiritus-middel tegen luizen heeft geen effect gesorteerd; die slag is door de mieren gewonnen. Dus moet ik me nu op de mieren richten, die aan de voet van het boompje in de grond verdwijnen. En daar moet ik rekening houden met micro-organismen. Internet heeft een lange lijst van ervaringsdeskundigen met bestrijdingsmiddelen uit het keukenkastje, zoals een streepje citroenafwasmiddel bij de ingang van het mierennest. Of strooi er kaneel of nootmuskaat. Leg er stukjes ui of een koperen munt. Kost je hooguit vijf eurocent. Als dat allemaal niet helpt, is kokend water een optie. Nog steeds wel milieuvriendelijker dan gif, maar fataal voor de micro-organismen en misschien zelfs mijn meidoorn.
Maar deze  nemen het ervan!


Oeps: deze slak was net even bezig!
















Met een lantaarn te zoeken (!) zijn de slakken, ’s avonds in het donker als je eigenlijk naar bed wilt. Dan kun je beter overdag een dakpan of tegel schuin neerzetten, zo dicht mogelijk bij de bedreigde plant, en hopen dat de slakken zich daar na hun feestmaal terugtrekken voor de afterparty. De volgende ochtend, als je uitgeslapen bent, de feestgangers van de dakpan afplukken en in een emmertje afvoeren naar een plek waar ze geen kwaad kunnen. Langs de slootkant of in een gemeenteplantsoen, met tussen de struiken veel zevenblad, kunnen ze hun gang gaan.

Soms zou je willen dat je ‘natuur’ had in je tuin: wat de mens om zich heen ziet en wat beschouwd wordt als nog niet door de mens gewijzigd. Maar ja.

Juni 2013

JUNI

TUINKALENDER 


Ook in juni leggen vogels nog een ei!


 Niet vergeten: de Tuin & Kunst Tiendaagse van 21 tot en met 30 juni. In Rhederveld, Parktuin Entourage, is werk te zien van Patricia Suer (www.theatersuer.nluit Garmerwolde (zie de abonnementsbijlage van deze krant). Kijk voor alle informatie over de tiendaagse op www.tuinen.groningen.nl.

 Zaai bloemenmengsels voor de honingbijen. Op www.cruydthoeck.nl/bloemenmengsels (Jasper Helmantel) vind je zaden van vaste, maar ook een- en tweejarige bijenplanten. Het zijn flinke hoeveelheden: samen delen of inspiratie opdoen uit de lijsten. Zaaien kan nog nét, in juni!

 Het hoeft niet met de stofzuiger, maar in een opgeruimde tuin kunnen slakken zich minder goed verstoppen.

 Veel snoeiwerk deze maand. Knip het zo klein mogelijk: dan past er meer in de (compost)bak.
Clematis Negritjanka


   Geef clematis regelmatig water, vooral in droge perioden.

 En natuurlijk de potplanten. Ook bemesten!

 Mócht het nog heet worden, maai het gras dan niet te kort.

Aardbeien: altijd prijs!
 Denk na en laat de gifspuit staan. Het kan ook anders.

 Een uitgetrokken onkruidje kan zich niet meer voortplanten.

 Geef kinderen de ruimte in je tuin: om te spelen, maar net zo goed om te planten wat ze lekker vinden! Zo leg je een basis voor levenslang tuinplezier!

 En meesnoepen mág!


Juni 2013

MEI

TUINFOTO’S



13 mei 2013: de voortuin loopt uit

Er zijn nog twee parkiettulpen over

Een vrolijk welkom, deze 'nieuwe' tulpen
Lunaria - judaspenning


Lathyrus vernus, de rosewitte variant


Goudbladige jasmijn
Hoever komt de buxus wolk deze zomer?

Dat worden veel 'Groninger Kroon'tjes!

En hier komen de bintjes!


Rosegroene akelei: prachtig!
Thalictrum aquilegifolium

Akelei: áltijd de schoonheidsprijs!
Scilla's en sneeuwroem, iets verlaat

Clematis recta purpurea
Vertederende anemoontjes, ieder jaar opnieuw



Een zonnebad voor de parkiettulp

En schildersverdriet, daar moet je gewoon een foto van maken!

Kapotte schuttingdelen zijn vervangen door
betonvlechtmatten: en nu maar vlechten,
met de klimop.



vrijdag 10 mei 2013

NIEUWE ARTIKELEN


NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN
OP 7 JUNI 2013!



DE WEELDE VAN DE VOORZOMER!

OPTISCH KLAAR


In míjn tuin …

VOORJAAR! EINDELIJK!!
... draai ik, zoals altijd bij de aanvang van het tuinseizoen, rondjes om mijn as. Als een koe voor het eerst in de wei (waar dan? ik zie ze niet) spring ik in het rond en weet van gekkigheid niet waar te beginnen. En dan is er nu ook nog de complicerende factor van een tuin die ontploft na een lange, lange winter en vast van plan is de verloren gegane maand in één week in te halen. Het lukt nog ook. Daarom moet ik nu opschieten, want als mijn planten allemaal tegelijk gaan groeien, kan ik in die wildernis nergens meer bij. Over onkruid hoef ik mij in principe geen zorgen te maken: dat krijgt hier weinig kans tussen de longkruidjes, de schoenlappers, het bolgoed en al die andere hardlopers.

Tulipa Fosteriana Purissima, botanische tulp,
bloeit april - begin mei
Hoewel, het voedseizoen van de vogels heeft natuurlijk evenredig lang geduurd en het zijn niet alleen gulzige, maar ook slordige eters. Er is flink huisgehouden in de vette zadentaart op het voederzuiltje, maar toch steken er flink wat  groene grassprieten uit het vet. In de buxusbollen eronder vind ik niet alleen veren van vogelslachtoffers (onder andere een duif!), maar ook massa’s niet te definiëren zaailingen. Misschien moeten die daar toch nog maar even blijven staan. Óf ze leggen het loodje door gebrek aan licht, óf ze groeien uit tot een stevige bos, die in één keer weggetrokken kan worden. 



Óók vogelvoer: 
de resten van een muisje in een uilenbal















Laat ik maar met het paadje beginnen. Eerst schrapend met een handharkje de randen opzoeken. Van planten die hun perken te buiten zijn gegaan, wordt een stuk afgeslagen. Anecdote: toen ik als kleuter bij de kruidenier aan het nieuwe winkelmeisje om het gebruikelijke snoepje vroeg, hoorde ik: “Kinderen die vragen wordt het hoofd afgeslagen!” Tot zover.

Fritillaria meleagris, kievitsbloemen
Nu  kruip ik over het pad en neem en passant stukjes tuin mee. De grote pol malva die al jaren bij elkaar gesjord moet worden om er nog langs te kunnen, krijgt een nieuwe plek ‘op roemte’. Mijn exclusieve ‘Jeffersonia diphylla’ (wit, bosplant, zeldzaam) heeft nog nooit gebloeid tussen de buxussen, dus die verhuist naar een iets minder bossige plek. Onder scheve tegels hak ik wortels weg en met de onkruidbezem is de opgedroogde modder van de afgelopen winter in een ommezien weggeborsteld. Wel even oppassen bij de kievitsbloemen, die óók de randen hebben opgezocht!

Optisch klaar!
Prachtig is het, met die schone paadjes! Hetzelfde effect als met afgestoken gazonrandjes of een opgepoetst tweedehandsje: mijn tuin is optisch klaar!

Mei 2013

DE BIJ EN WIJ



Heggenmussen



Bijenvoer SEDUM SPECTABILE, vetkruid

Nog steeds een bron van zorg: bijen. Voor de natuur maar ook voor onze voedselproductie zijn wij afhankelijk van deze diersoort. Meer dan zeventig procent van onze groenten en fruit wordt bestoven door bijen. In Europa zijn zo’n vierduizend groenterassen voor hun voortbestaan aangewezen op de bij. Handmatig bestuiven is op deze schaal, en zéker met onze arbeidsvoorwaarden, geen optie.

bijenvoer ASARUM, mansoor
Wie op Internet zoekt naar informatie over de oorzaken van de bijensterfte belandt in een wespennest. Iedereen kan er zijn mening geven, die ook weer door iedereen becommentarieerd kan worden. Waarschijnlijk ligt hier de waarheid zelfs niet in het midden. Maar dat de bijenstand terugloopt staat onomstotelijk vast.
Er zijn meerdere oorzaken te noemen, zoals monocultuur in grootschalige landbouw, sterfte onder honingbijen door via de varroamijt overgedragen ziekten, verdwijning van geschikte leefomstandigheden voor wilde bijen en het voortgaande gebruik van insecticiden als neonicotine, met ook zeer schadelijke gevolgen voor ons drinkwater en onze gezondheid.
Insecticiden worden niet alleen in de landbouw gebruikt. Ook voor particulieren is er een groot assortiment beschikbaar aan verdelgingsmiddelen. Berucht is ‘Roundup’ van Monsanto met het zeer schadelijke bestanddeel glyfosaat en ook de merknamen Bayer en Luxan zouden bij iedereen een alarmbelletje moeten doen rinkelen. Maar zolang er van overheidswege geen verbod komt op deze producten, zullen ze verkocht en toegepast worden. De lobby, de systematische beïnvloeding van de besluitvorming in de politiek door belanghebbende fabrikanten, reikt ver.

bijenvoer BERGENIA, schoenlappersplant
En nu las ik ook nog in de krant dat het merk ‘Ecostyle’ een onkruidverdelgingsmiddel op de markt heeft gebracht, ‘Ultima’, dat óók al niet zuiver op de graat is. Met dit middel wordt het wortelstelsel van het behandelde onkruid aangetast, wat langer resultaat geeft. ‘Ultima’ bevat een kiemremmende stof die schadelijk is voor insecten en het watermilieu. Weliswaar veel minder schadelijk dan de eerder genoemde middelen, maar echt milieuvriendelijk is het niet. En dat is toch wat je mag verwachten van een merk als ‘Ecostyle’.
Milieuvriendelijker was het onkruidbestrijdingsmiddel ‘TopGun’, maar dit product wordt door Ecostyle met ingang van 2013 niet meer geleverd.


bijenvoer GERANIUM, ooievaarsbek
Op www.reddebijen.nl verzamelt Greenpeace handtekeningen voor een petitie met als doel, onder meer, een Europees verbod op bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen. Ik heb ervoor getekend!
Op 2 mei jl. meldde ‘Tuin en Landschap’ dat een meerderheid van de Europese Commissie in verband met de bijensterfte alsnog heeft ingestemd met een (tijdelijk) verbod voor twee jaar op het gebruik van neonicotinoïden. Het gaat om zaadcoating van mais en erwten met de werkzame stof imidacloprid. Dat is een begin! We wachten af.

bijenvoer GERANIUM, TRIFOLIUM, MATRICARIA
ooievaarsbek, klaver, kamille
Wat de goedwillende tuinier kan bijdragen, is het vertrouwde handmatige schrob- en wiedwerk. Veeg regelmatig de bestrating met een stevige bezem. ‘Onkruidbezems’ hebben  kunststof haren en stalen haren: dat helpt. Groene tegels worden  schoon met heet water, eventueel met een scheut schoonmaakazijn. Maak de grond rond onkruid los en trek het er met wortel en al uit. Voor onkruid met een lange penwortel (paardenbloemen): diep steken! Een mulchlaag van cacaodoppen, kokosvezels enzovoorts tussen de planten is zeker effectief. Net als bodembedekkers, dicht op elkaar, zoals pachysandra terminalis, pulmonaria (longkruid), asarum (mansoor), ajuga reptans (zenegroen), geraniums of bergenia (schoenlappersplant). Onder deze beplanting krijgt onkruid geen kans.

bijenvoer PULMONARIA, longkruid
Voor de bijen planten we drachtplanten aan: met bloemen die veel nectar en stuifmeel produceren. En liefst gespreid over het hele jaar. Dat kunnen vaste planten zijn, maar ook eenjarigen, bolgewassen, struiken, bomen en klimplanten. Op Internet zijn lijsten te vinden met drachtplanten voor alle seizoenen. Wij tuiniers kunnen, behalve wijzen naar de grote boosdoeners, ook zelf een bijdrage leveren aan de oplossing van het probleem met als resultaat meer hommels en bijen in de tuin. Maar! Niet iedereen is vertrouwd met deze beestjes en daarom volgt hier een omgangsregeling!

================================================================

KIJK EN HUIVER NIET, MAAR VERGELIJK!!

WESP

HOMMEL
BIJ















================================================================

Hommels, die gezellige dikke schommeltjes, steken niet. Bijen steken wél, maar alleen als ze zich bedreigd voelen. Net als wespen. De bij steekt met een angel. Die heeft weerhaakjes, waarmee hij in de huid vast blijft zitten. Bij het steken raken inwendige organen van de bij beschadigd en het beestje overleeft dit niet. In bijzondere gevallen overleeft de gestoken mens ook niet. In Nederland overlijden per jaar twee tot vijf mensen aan wespen- of bijensteken. Dat kan verband houden met een allergie, maar ook met de plaats waar gestoken wordt, zoals in de keel. Veel leed is te voorkomen door jezelf en de kinderen in je omgeving een paar eenvoudige maatregelen eigen te maken.
Laat de dieren met rust en sla niet wild om je heen. Drink bier of frisdrank uit een glas en nooit uit een blikje waar ongemerkt een bij of wesp ingekropen kan zijn. Draag ‘gesloten’ kleren, dus geen wijde broekspijpen of mouwen. Transpiratiegeur, maar ook zoete geuren (parfum!) zijn bijenlokkers, net als felle kleuren (kleding!).
Word je toch gestoken dan moet de angel zo snel mogelijk verwijderd worden. De angel heeft een ‘gifzakje’ dat na de steek wordt leeggepompt, ook als de bij al weg is. Verwijder de angel nooit met een pincet of tussen duim en wijsvinger: dan knijp je het gifzakje leeg en dat moet nu juist niet. Krab de angel met een nagel of de botte kant van een mes uit de huid en koel daarna met ijs of koud water om zwelling, pijn en jeuk tegen te gaan.
Als zich binnen een kwartier ernstige verschijnselen voordoen, direct contact opnemen met een huisarts.
En bedenk bij dit alles: we hebben elkaar nodig, de bij en wij.

bijenvoer AJUGA REPTANS, zenegroen
Mei 2013