NIEUWE ARTIKELEN

NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN 

IN MAART 2019

Bladeren vallen af  en bloemen  vergaan
maar de merel in bad blijft altijd bestaan!
Een rottende appel of een rottende peer:
ook in de winter
vraagt de merel niet om meer!

MEDITERRANNEE

In míjn tuin ...

… heeft Koning Winter vrij spel, in de rust tussen herfst en voorjaar. Zowel de beroeps- als de amateurmeteorologen waren er in het late najaar van 2018 nog niet uit welke kant van deze koning we deze winter te zien zouden krijgen. Omdat ik toch graag wilde weten waar ik aan toe was, zocht ik op het alwetende internet en stuitte op maar liefst 17, zéventien, tekenen die veel sneeuw voorspellen. 

'Onze' specht: vaste klant

Er zijn heel leuke bij, zoals die van de spechten die bomen met elkaar delen. Onder het motto: op een kluitje in de boom zitten is warmer dan in je eentje op zo’n kale tak. Ook leuk: de nekharen van koeien zijn bij sneeuwval dikker dan normaal, lees ik. Wie heeft in de afgelopen zomer wat nekharen van koeien uitgetrokken, zodat we dat kunnen nameten? Een ander signaal kan komen van hardnekkige mist in augustus: kan iemand zich dat nog herinneren?

En mocht je onverhoopt in huis een kleine colonne muizen aantreffen, op zoek naar eten, dan mag ook dat beschouwd worden als een signaal om toch vooral ook zelf een noodvoorraadje aan te leggen. Wel op een voor muizen onbereikbare plek natuurlijk. In de ijskast dan maar. 

Kleine kudde kleine zwijntjes ...

En mocht je in de afgelopen herfst kleine kuddes zwijnen hebben zien passeren, op zoek naar kauwhout, dan mag ook dat opgevat worden als een aansporing om vooral nog wat extra brandhout in te slaan. Verder zijn in een strenge winter buiten meer eikels te vinden dan voorheen en de ganzen zijn trouwens in de afgelopen herfst vroeger dan normaal vertrokken naar ijsvrije zones. Zíj wel.

Gelukkig is er in dit kersverse nieuwe jaar ook alweer uitzicht op een kersvers nieuw voorjaar. We merken er nog niet zoveel van, maar het lengen van de dagen heeft een aanvang genomen. De tuin neemt het er nog even van; er heerst rust, zonder gespit, gepluk, gegraaf, geknip en gezaag. 

Hoewel: een bosje sneeuwklokjes in een lief klein vaasje is natuurlijk niet te versmaden. De eerste klokjes zijn nu al te zien, maar er zijn ook soortjes die later in bloei komen, tot zelfs pas in april. Hommels en honingbijen zijn er blij mee, met deze typische stinzenplant. En ik zelf natuurlijk ook, met deze eerste tekenen van bloei. De meest voorkomende sneeuwklokjes, de ‘gewone’, behoren trouwens tot de familie van de narcissen. En wij vinden deze stinzenplant dan wel typisch Hollands, ‘bolland’, maar oorspronkelijk komt dit bolgewasje toch echt uit Zuid-Europa: een stukje Mediterranee in mijn Hollandse wintertuin. 

Sneeuwklokjes, ook buiten niet te versmaden ...

GOEDE VOORNEMENS

Heggenmussen 

Wat fijn: een heel nieuw jaar ligt voor ons, met ontelbare mogelijkheden om het nu eens goed aan te pakken, om er echt een goed jaar van te maken! Want moed verloren, al verloren en zo zijn we niet getrouwd. Ik wens iedereen dus het allerbeste in 2019, met de wetenschap dat het mensenwerk blijft en ook 2019 geen perfect jaar zal worden. Maar laten we het vooral proberen!

De tuinsector is voortvarend van start gegaan met een rijtje verkiezingen. Dé tuin van het jaar 2019 zal in ieder geval niet in onze omgeving te zien zijn: van de zes genomineerde ligt die in Zwolle het dichtst in de buurt. En eigenlijk is de titel misleidend, want wij, gewone huis-, tuin- en keukentuiniers, komen niet in aanmerking. Het gaat hier om beroepseer: om professionele bedrijven met tuinmannen en -vrouwen die er verstand van hebben. Daar kunnen wij hobbytuiniers met ons toentje dus niet aan tippen. Gelukkig maar: nu hoeven we ook niet mee te doen met elk jaar weer een nieuwe trend of kostbare plantenverzamelingen of zelfs het planten van volwassen bomen.

... en alle bomen en boompjes tellen mee,
met of zonder specht ...

Maar mocht je net verhuisd zijn naar een nieuwbouwwoning met een nieuwbouwtuin dan ligt daar een wereld aan mogelijkheden aan je voeten. Het thema van LTO cultuurgroep Laan-, Bos- en Parkbomen voor de boom van dit jaar luidt: ‘Schaduw gevende Bomen’. Dit thema sluit naadloos aan bij de ontwikkelingen in ons klimaat. De afgelopen zomer was de warmste ooit, waarin trouwens ook het droogterecord werd gebroken, met zelfs onbevaarbare rivieren. Dat is een zorgelijke ontwikkeling. En wij Nederlanders zijn niet de enigen die ermee te maken hebben.

Van 3 tot 14 december kwam de wereldtop bijeen op de Klimaatconferentie in het Poolse Katowice om daar de wereldwijde klimaatverandering te bespreken. Er is meer groen nodig voor de verdamping van al het regenwater, maar ook voor verkoeling, nu de aarde meetbaar opwarmt. Tegeltuintjes zijn uit den boze: daar moet iets op bedacht worden om de eigenaren over de streep te trekken. Maar behalve meer groen moet er ook meer aandacht komen voor de watervoorziening van ons groen. Het aanleggen van een ‘wadi’ komt voorbij. Maar wat is dat?

Een wadi is eigenlijk een drooggevallen rivierbedding, waar in natte periodes grote hoeveelheden neerslag hun weg vinden. Ze komen ook voor in woestijnen, waar reizigers de droge beddingen vaak als pad gebruiken. Door een combinatie van neerslag en grondwater kan er soms een onverwacht grote hoeveelheid water door de beddingen stromen, waarbij helaas ook mensen verdrinken. Zover zal het in de tuin niet komen; het gaat hier uitsluitend om een wadi in de functie van waterreservoir en minder belasting voor de riolering. Straten en daken zijn dan niet meer verbonden met het riool: regen wordt via een ‘hemelwaterriolering’ of over maaiveld naar de wadi afgevoerd waar het in de bodem wordt opgenomen of uiteindelijk afgevoerd naar oppervlaktewater: sloten, rivieren of kanalen.

Aan toepassing in bestaande bebouwing hangt uiteraard een prijskaartje: alleen de zon gaat voor niets op en dat is dan in het kader van de verdamping mooi meegenomen.

Een andere mogelijkheid is nog steeds de grindkoffer: een ondergrondse wateropvang van waaruit het regenwater verder in de bodem kan zakken. Eigenlijk een eenvoudig systeem, waarbij een flinke kuil gegraven wordt, die je bekleedt met anti-worteldoek en vult met grind. Afdekken met anti-worteldoek en een laag tuingrond: voor gras of plantjes.

Op een financiële tegemoetkoming hoeven we, zeker in déze kabinetsperiode, niet te rekenen. Misschien op termijn een aanpassing in de onroerendgoedbelasting? Nee, dat kunnen onze gemeenten niet missen. Huur- en nieuwbouwhuizen opleveren met een standaardtuin, ‘all inclusive’ dan? Of in het onderwijs meer aandacht genereren voor een groene leefomgeving? Jong geleerd, oud gedaan is nog steeds van toepassing. Kortom: het bedenken van oplossingen is geen probleem. Het gaat zoals altijd om de uitvoering; neem er nog een regenton bij!

Een opsteker vond ik op maandag 3 december jl. bij de NOS het programma ‘Wat een weer!’ In dit programma, op de dag waarop in Polen de VN-Klimaatconferentie begon, werd teruggekeken op een  jaar waarin meerdere weerrecords sneuvelden. De opwarming van de aarde lijkt onomkeerbaar. Maar behalve onomkeerbare feiten kwamen ook oplossingen voorbij. We moeten ons bezinnen op het verbruik van fossiele brandstoffen, maar ook op het transport van alles waar we over willen beschikken en het verminderen van de vleesconsumptie.

Meenemen in de goede voornemens voor 2019!  

JANUARI/FEBRUARI

TUINKALENDER

► Het afgelopen jaar, 2018, gaat de geschiedenis in met de warmste zomer ooit én het droogterecord.

► Maar ook met de VN Klimaattop in Polen: er is meer ‘groen’ nodig voor verdamping en verkoeling en natuurlijk de opvang van neerslag. Hoe kunnen tegeltuinen vergroend worden?

► En zal het deze winter nog gaan vriezen?

► Zo ja: haal vorstgevoelige planten in pot dan op tijd naar binnen en dek gevoelige buitenplanten af.

► Een zak zand voor gladheidsbestrijding kan altijd nog van pas komen bij verzakte maar onmisbare tegels. 

► Officieel is het niet verplicht om de stoep voor je huis ijsvrij te houden, maar je kunt het ook zien als een gewaardeerde noaberplicht.

► En als je dan toch buiten bent, loont het de moeite om wat onkruid te wieden. Want dat groeit ook in de winter.

► Daarna binnen de catalogi van bollenverkopers en tuincentra napluizen op nieuwe aanwinsten voor de zomer. De ene dahlia is de andere niet!

► Wel nog even wachten met het planten: tot na de laatste nachtvorst.

► Als je in het najaar geen voorjaarsbollen hebt gepoot dan kun je ze, voor na de vorst, bloeiend en wel vinden in de tuincentra.

► In het weekend van 25 tot en met 27 januari is het weer tijd voor de Nationale Tuinvogeltelling. Zie www.tuinvogeltelling.nl en tel een half uurtje mee.

► Bij slecht weer de foto’s van het afgelopen tuinjaar nog eens bekijken - en alvast de namen van je planten repeteren!

TUINFOTO'S

TUINFOTO’S

17 januari 2019
Het heeft gehageld.

23 januari 2019
Het heeft gesneeuwd

Witte mutsjes voor de nablijvers in de tuin

24 januari 2019
... gelukkig hebben we de pinda's nog

en gelukkig is daar de pot met vogelpindakaas

24 januari 2019
... en nog een laatste 'bes' in de meidoorn
... maar die lusten ze niet

31 januari 2019
vijf meeuwen op een rij,
óp naar februari!

SNEEUWVLOKJES OF SNEEUWKLOKJES?

Heggenmussen

Benieuwd naar het verloop van deze winter zoek ik op internet naar een winterweersvoorspel- ling en zoals altijd zijn de meningen verdeeld. In Amerika wordt voor Europa de misschien wel warmste  winter  ooit  voorspeld.  Dat  heeft  te  maken  met de temperatuur van het zeewater (warm) in ons (Europees) deel van  de Atlantische Oceaan.  Maar een ‘definitieve winterweer- voorspelling voor 2022’ is koud en droog met in de tweede helft mogelijk langdurig winterweer. De  temperatuur lijkt o gebruikelijke niveau te blijven, maar het kan soms ook kouder zijn. Tja, winter. En daar moeten we het dan maar mee doen; we laten ons verrassen.   

Ondertussen kan het geen kwaad om vorstgevoelige kuipplanten bij de achterdeur te stationeren, voor het geval dát. En is de sneeuwschuiver binnen handbereik? Wordt vorst aangekondigd, laat dan de houten regenton een eind leeglopen en keer gieters ondersteboven, want beter ten halve gekeerd dan ten hele bevroren. En dat is het dan wel zo’n beetje, wat werkzaamheden in de tuin betreft.

Mijn huidige regenton is van kunststof:
niet mooi, wel vorstbestendig.

Naast de voorbereidingen voor de feestdagen in de laatste maand van het jaar is er tussendoor vast ook tijd om de gedachten eens over de tuin te laten gaan. Dat is óók een onderdeel van tuinieren. Gras hoeft niet meer gemaaid te worden, heggen en hagen houden een winterslaap, al het gebladerte dat daarvoor in aanmerking kwam is gevallen en opgeruimd/verzameld, watergeven en sproeien hoeft niet meer en nieuwe planten kun je nu beter op een verlanglijstje zetten dan in de tuin. Enthousiaste tuiniers zouden voor de winter eigenlijk een andere hobby moeten hebben; wat mijzelf betreft liefst iets ‘indoors’, hoewel een lange wandeling door een al dan niet winters landschap natuurlijk ook fijn buiten en leuk is.

Mijn 'voorraad' tuinboeken, in de loop van decennia
verzameld - ik hoef mij nooit te vervelen, ook niet in
de winter...

Tuinprogramma’s op tv zijn opgeschort tot het voorjaar, maar wat te denken van tuinliteratuur? Er is een uitgebreid aanbod op dat gebied. Het leest niet als een roman of een gedichtenbundel, is zéker niet spannend, maar wel heel informatief en je hoeft deze literatuur ook niet in één keer uit te lezen. Mijn boekenkast puilt uit van de tuinboeken, waaronder die van Christopher Lloyd (Flower Garden) via Tuinieren voor de Geest (Sue Stuart-Smith) tot Duurzaam handboek voor de luie tuinier (Loethe Olthuis) en nog een ouwetje van Dr. P. Zonderwijk: De bonte berm (1979) over de rijke flora en fauna langs onze wegen. ‘De bermen langs onze wegen bloeien weer. Door een gewijzigd ‘groenbeleid’ veranderen de saaie groene grasbermen langs onze wegen steeds meer in kleurige, kruidenrijke natuurstroken.’ Dat inzicht is later weer verloren gegaan, maar tegenwoordig is er sprake van een ‘uitgekiend bermbeheer’, waarmee alle belanghebbenden zoals insecten, kleine dieren, vogels en vleermuizen, weer veilig hun leefgebieden kunnen bereiken. Het lijkt een verhaal van vallen en opstaan. En uiteindelijk voortschrijdend inzicht.

Jammer dat J.C. Bloem (1887-1966) dit niet heeft mogen meemaken. Zie zijn gedicht ‘De Dapperstraat’, waar hij overigens ‘domweg gelukkig’ was: ‘Natuur is voor tevredenen of legen. En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bos ter grootte van een krant, een heuvel met wat villaatjes ertegen.’ Kortom: je hoeft niet persé naar buiten om van natuur te genieten - maar het is toch aan te bevelen. 

Nóg een winterbloeier: Helleborus foetidus
bloeit tot de lente zich aandient.

Je kunt zelfs nog nieuwe planten aanslepen die nu bloeien, zoals de kerstroos: Helleborus niger, of de sneeuwbal, Viburnum bodnantense, met trosjes roze bloempjes die ook nog geuren. Dat doen de gele bloemen van de winterjasmijn, Jasminum nudiflorum, ook, wel tot eind februari. Nog een geurende winterbloeier is het struikje Sarcococca hookeriana, met zwarte besjes. Je moet er wel een beetje geduld voor opbrengen: het heeft 10 jaar nodig om de uiteindelijke hoogte van 80 centimeter te bereiken. Dat geldt ook voor familielid Sarcococca ruscifolia, met rode besjes, zij het dat die uiteindelijk een hoogte van 1,5 meter bereikt. Sarcococca hookeriana humilis, met een bescheiden hoogte van 30 tot 50 centimeter, is getooid met zoete bloemetjes en in de winter donkerpaarse bessen aan rode takken. En om de verwarring compleet te maken is er ook nog Sarcococca confusa, 1 meter hoog, met rode, later zwarte, besjes. 

Maar nu eerst: sneeuwklokjes planten!