Heggenmussen
Eindelijk
een positief bericht over de bijen. Jarenlang bedroeg het sterftepercentage
onder bijen in de winter wel 25%. In de winter van 2013 daalde dat percentage
naar 13% en in de afgelopen winter kwam het landelijk sterftepercentage zelfs
nog lager uit: op 9,2%. Een verklaring voor deze daling is nog niet gevonden en
onderzoekers vinden het dan ook te vroeg om vast te stellen dat de problemen
rond de bijensterfte opgelost zijn.
 |
| (Blije?) bij op kitaibelia |
En
dat is het zéker. Na alle voedselschandalen, zoals gesjoemel met vlees,
biologische eieren die niet biologisch zijn, salmonella-zalm en asbestbrood,
weet je als mens zo langzamerhand niet meer wat je nog kunt eten. We leggen
moestuintjes aan en planten bessenstruiken en fruitbomen. Alles onbespoten
uiteraard. Om van succes verzekerd te zijn, hebben we bijen nodig, want zonder
bestuiving geen vruchten van onze arbeid. En dus kiezen we in de siertuin voor
bijenplanten. Die kopen we vooral in tuincentra, in de supermarkt en bij de
bouwmarkt. Maar wat kopen we eigenlijk?
 |
| anemoon |
Vorig
jaar meldde het consumentenprogramma Radar al dat de luizenbestrijdingsmiddelen
en mierenlokdoosjes, te koop bij tuincentra, een hoog neonicotinoïdegehalte
hebben, wat zeer schadelijk is voor honingbijen.
Nu
heeft Greenpeace onderzoek gedaan naar het
voorkomen van pesticiden in en op tuinplanten en op 21 april jl. besteedde Radar
aandacht aan de schokkende resultaten
van dat onderzoek. Van de negenenzestig bloeiende planten die Greenpeace liet testen
op vierhonderd bestrijdingsmiddelen, bleek slechts één plant geen
bestrijdingsmiddel te bevatten. Zevenenzestig planten waren behandeld met gemiddeld zeven verschillende
pesticiden, één plant zelfs met veertien verschillende soorten. Zeven van de
tien meest giftige planten kwamen van Intratuin, maar ook andere tuincentra,
zoals Boerenbond-Welkoop en Groenrijk, scoren slecht.
 |
| campanula |
Onder de gebruikte
bestrijdingsmiddelen kwamen, behalve in Nederland verboden soorten, ook voor
bijen acuut giftige bestrijdingsmiddelen voor. “Voor bijen zijn
neonicotinoïden 7000 keer schadelijker dan het verboden middel DDT,” aldus Kees
Kodde, woordvoerder van Greenpeace. Voor werknemers in de land- en tuinbouw
zijn deze middelen uiteraard ook schadelijk.
Het
voert te ver om alle onderzochte plantensoorten te noemen, maar wij allemaal
hebben er ongetwijfeld meerdere van aangeplant, zoals anemonen, krokussen en
anjers, dahlia’s (óók zomerbol van het jaar ‘Dinner Plate’!), gladiolen,
klokjesbloemen (Campanula’s), lavendel, longkruid (Pulmonaria), maagdenpalm,
tulpen, kerstrozen (Helleborus) enzovoorts. Om met de beste bedoelingen bijen
naar onze tuinen te lokken. Wij de bestuiving en de bijen de nectar. Maar zelfs
een speciaal voor bijen en vlinders geselecteerde bollenmix, met de wervende
naam ‘Bee Happy’, bleek bestrijdingsmiddelen te bevatten.
 |
| dahlia |
Voor de bijen betekent het vaak
de dood. Ze raken gedesoriënteerd, kunnen met de nectar hun korven niet meer
terugvinden en voor het broed betekent dat voedselgebrek, met desastreuze
gevolgen. Ook het oppervlaktewater en de akkers in ons land zijn zwaar vervuild:
per jaar wordt zo’n elfduizend kilo van het bestrijdingsmiddel imidacloprid,
een neonicotinoïde, gebruikt. Onderzoekers telden tot 70% minder waterinsecten en stelden
voor akkervogels mogelijk sterke hinder vast ten gevolge van het gebruik van
imidacloprid.
Het
kan jaren duren voor dit gif weer uit de bodem is verdwenen. En dan heb je het
over één bestrijdingsmiddel. Was
staatssecretaris Sharon Dijksma vorig jaar nog ‘... blij met een verbod op
neonicotinoïden’, nu is het kabinet van mening dat er ‘... geen aantoonbare
aanleiding is dat er in de huidige toelatingen een ernstig risico aanwezig is
voor bijen’, waardoor ingrijpen via een noodmaatregel niet gerechtvaardigd is.
 |
| helleborus |
Wat
nu? Veel planten komen via omwegen in onze tuincentra terecht en voor de
consument is het onmogelijk om te achterhalen of een plant nu wel of niet
vergiftigd is. Directeur van de Tuinbranche Nederland, Frank van der Heide,
beloofde in het programma Radar met de hele keten om de tafel te gaan zitten om
uiteindelijk een certificatiesysteem in te voeren.
Intratuin
heeft al positief gereageerd op het onderzoek van Greenpeace: zij onderzoeken
op hun beurt de herkomst van hun planten en willen op korte termijn voor alle
tuincentra een (milieu)keurmerk invoeren.
Tot
het zover is moeten we maar op zoek naar planten met de kortste ‘aanvoerroute’:
rechtstreeks kopen bij een betrouwbare kweker. In de nieuwsbrief van ‘De Kleine
Plantage’ in Eenrum meldt Eric Spruit dat zij weliswaar niet biologisch zijn,
maar dat zij “... zeer pleksgewijs en met mondjesmaat iets gebruiken”. Hij legt
de bal ook bij de consument, die liefst een zo groot mogelijke plant wil,
zonder luizen.
 |
| tulp |
Zoals Hans Kramer van biologische plantenkwekerij ‘De Hessenhof’
in Ede het in de uitzending van Radar noemde: “Een plofplant!” Op zijn kwekerij
worden de planten niet ‘opgejaagd’ en zijn pesticiden niet nodig, zelfs niet voor
lavendel. Kramer: “Schimmelgevoelige planten gooien wij eruit.” Zo kan het ook.
En
er is nog tijd om te zaaien: biologische bijenbloemen als Juffertje in het
Groen (Nigella), malva, zonnebloemen, gouds- en korenbloemen, klaprozen en
borage of een wildbloemenmengsel. En biologische groente in de moestuin. Alles
onder het motto: bee happy!
