IN MÍJN TUIN ... : 2014

vrijdag 12 december 2014

NIEUWE ARTIKELEN

NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN OP

9 JANUARI 2015

Het duurde even dit jaar, maar daar was dan toch de vorst.

Deze foto maakte ik op 9 december. Nog maar 12 dagen tot

de kortste dag: dan gaan de dagen weer lengen en komt

het voorjaar per dag dichterbij!

Hier aanklikken: ALLE COLUMNS

Hier aanklikken: ALLE HEGGENMUSSEN

Hier aanklikken: ALLE TUINKALENDERS

Hier aanklikken: ALLE TUINFOTO'S

Hier aanklikken: ANDERE TUINEN

OP DE KOFFIE

In míjn tuin ...

50 tinten bruin en groen

... is het een vrolijke boel! Met dank aan het rustige weer in november staan alle planten nog fier overeind. Zelfs zonder steun! Er bloeit nog wat na, maar het kleurenschema is kalm, in wel vijftig tinten bruin en groen. Daartussendoor dartelen de kool- en pimpelmezen, mussen, groenlingen, vinken, roodborst (één), winterkoninkjes, merels, spreeuwen, vlaamse gaai (ook single), kraaien en soms een specht, verdwaald uit het bos. Speciaal voer is overal verkrijgbaar, dus wij komen de winter wel door, met onze vogelgastjes.

Echter, maar: zoveel vrolijk getierelier trekt ook ongenode gasten aan. Om de vogels te beschermen tegen uit de buxus opspringende katten, met bijna altijd prijs, heb ik grote stukken gaas over de buxusbollen rond het ‘voederzuiltje’ gelegd. Werkt prima. En toch sprint er iedere keer als ik er in de buurt kom een zwarte kat weg uit die struiken. Ik begrijp hem wel, met een kant en klaar gevuld etensbakje thuis. Dan heb je als kat, net als gepensioneerden, een hobby nodig. Maar het bevalt me niks.

Gazen bollen

Mijn moeder weet wel raad: zij strooit koffiedik door de hele tuin: dat loopt niet lekker op poezelige pootjes. Maar mijn moeder heeft een klein tuintje en ook nog kaartclubjes: dan is er wel genoeg koffie aan te slepen. Voor mij is daar geen beginnen aan, om de hele tuin van koffiedik te voorzien. Maar soms komen dingen onverwacht, maar heel doeltreffend, bij elkaar.

Na jaren tobben met senseoapparaten vond ik het begin deze maand tijd voor iets anders, iets nieuws. Ik droomde van versgemalen koffiebonen en stoompijpjes en écht lekkere koffie. Het kostte niet eens veel moeite om mijn man mee te krijgen naar de winkel: “Alleen om te kijken, hoor!” Hij liep meteen in de armen van een demonstratiemevrouw met cups vol koffie en een cupmachine, maar dat wilde ik beslist niet: zakken vol aluminium koffiecups. Denk om het milieu!

O, die geur! En straks fijn met koekjes koffiedik naar buiten,
waar de vogeltjes nog fluiten.

En nu hebben wij een espressomachine (alleen dat woord al, machine: ambachtelijk!) op het aanrecht staan. De koffiebonen (alleen de geur al: heerlijk!) maken bij het malen wel veel geraas, maar dat viel in de eerste dagen van deze decembermaand niet zo op. We genoten van supervers gezette koffie en wat ik ook zo leuk vond: na afloop van het hele proces bleven ‘koffiekoekjes’ over. Die waren dus niet voor bij het volgende kopje, maar om weg te gooien. Ik leg ze róndom de buxus en de kat mag op de koffie komen, in mijn vrolijke vogeltuin!

December 2014

VERBETER DE WERELD ...

Heggenmussen

Op mijn eindexamen Nederlands, in 1970, koos ik als onderwerp voor het opstel een citaat van Multatuli: ‘Van de maan af gezien zijn we allen even groot’. Multatuli overleed in 1887 en pas tweeëntachtig jaar later, met de maanlanding in 1969, kon de mens dit daadwerkelijk controleren. Maar natuurlijk was het citaat niet letterlijk bedoeld en ik schreef een fantasieverhaal, goed voor de hoogste score en een beroepsadvies op termijn: schrijfster. Daar liet ik het maar even bij.

De wetenschap echter bleef zich ontwikkelen en op 2 maart 2004 werd een ruimtesonde, Rosetta, gelanceerd, die na vele jaren van omzwervingen door het heelal op 12 november jl. een onderzoeksmodule, Philea, achterliet op komeet 67P/Tsjoerjoemov-Gerasimenko. Heel de ruimtevaartwereld in rep en roer!

Op zaterdag 29 november volgden miljoenen kijkers in een speciale uitzending van De Wereld Draait Door het tv-college ‘Oneindigheid’ van prof. Robbert Dijkgraaf. Dijkgraaf haalt alles uit de (keuken)kast om de meest ingewikkelde onderwerpen voor iedereen begrijpelijk te maken. En dit laatste onderwerp, oneindigheid, mag er wezen. Het gaat ons voorstellingsvermogen te boven, maar na drie kwartier tv-college met duizelingwekkende getallen begin je er toch íets van te begrijpen. Wat is veel? 1 miljoen suikerkristallen in een pak suiker van een kilo, 10 miljoen korreltjes zout in een pak van een kilo! Zo belandden we als vanzelfsprekend in oneindige getallen. Volgens de kosmologische inflatietheorie is ons heelal dan ook maar een heel klein stukje van het grote heelal, waarvoor overigens de natuur niet over voldoende combinaties beschikt. Dijkgraaf veronderstelt daarom talloze herhalingen van ons eigen heelal en dat maakt het dan toch weer een beetje onvoorstelbaar allemaal. Maar ook een beetje hoopgevend: hoe gaat het eraan toe in die herhalingen van onze wereld? Is er een variant bij waar de bewoners wél goed omgaan met de natuur en met elkaar? Want op die punten is hier nog heel wat te verbeteren. We weten wel hoe het eigenlijk zou moeten, maar ja, de geest en het vlees en zwak.

Maar! Het is december, de maand van de goede voornemens! Wat is belangrijk voor de natuur en ons eigen welzijn anno 2015?

Bestrating en regen ...

Ook al hebben wij daar in de afgelopen zomer en herfst niet veel van gemerkt, we moeten wel rekening houden met een natter klimaat in de toekomst. Elke tuin met gras en grond is tevens een bergplaats voor regenwater: alles wat dáár valt hoeft niet door het riool te worden afgevoerd en daarmee vermindert de kans op overstromingen. Ondertussen is het aantal tegeltuinen alleen maar toegenomen. Natuurlijk heeft niet iedereen tijd, geld en zin om planten te verzorgen, maar dat geldt voor meer dingen. Het doen van de was is ook geen hobby. Dan moet het maar in de categorie ‘noodzakelijk kwaad’ vallen.

Ooit stelde ik ‘de gemeente’ voor om een groene tuin van een paar vierkante meters verplicht te stellen voor alle inwoners, maar daar kwam alleen een flauwe reactie op: of ik die dan ging mee-onderhouden? Er zijn overheden die er wél het belang van inzien. In sommige delen van Duitsland heeft de overheid via de waterschapsbelasting een ‘tegeltaks’ ingevoerd, die gebaseerd is op de hoeveelheid verhard oppervlak per huishouden. De stad Groningen wilde ook iets dergelijks, maar ziet ervan af omdat de controle zoveel werk oplevert - alsof we daar niet op zitten te wachten tegenwoordig!

Niet groot, wel heel groen!

Het Haags Milieucentrum heeft een handleiding gepubliceerd: Weinig werk en toch een groene tuin. Kort, informatief en met beplantingssuggesties. Zie www.haagsmilieucentrum.nl., ‘Publicaties’.

Betrek intussen kinderen en kleinkinderen bij je tuin. Als ze van jongs af aan zien hoe blij je er zelf mee bent, als ze naar hartenlust mogen plukken en snoepen van zelfgekweekt fruit, dan zal dat ze altijd bijblijven. Wijs ze op geurige planten. Mijn kleinzoon (5) maakte laatst een extra ommetje door de tuin om even zijn handen langs het citroenkruid, Artemisia abrotanum, te rissen: lekkere citroengeur! Kinderen die graag in de zandbak spelen, zullen het spannend vinden om in de tuin een echt plantgat te mogen graven. Veel planten uit tuincentra zijn overigens nog steeds behandeld met voor bijen levensbedreigend en ook nog verboden (!) landbouwgif: 36% van de 105 onderzochte planten. Dan maar samen zelf planten zaaien in het voorjaar; dat is ook leuk, net als watergeven: altijd feest!

Jong mereltje

Gamma-uiltje

En maak vooral van elke tuin een paradijsje voor vogels, vlinders, insecten, egels en salamandertjes. Ook dáár hebben kinderen belangstelling voor. Als er ruimte en gelegenheid voor is, qua veiligheid, voegt een vijver(tje) zéker iets toe.

Geef ze een eigen hoek waar ze hun gang kunnen gaan met tenten bouwen, schommelen, voetballen of ravotten. Zo groeit een generatie op voor wie een tuin een vanzelfsprekendheid is.

We laten het heelal nog even over aan de geleerden en halen de kerstboom in huis, zodat we met een frisse dennengeur in de neus goede voornemens kunnen maken. Fijne kerstdagen enne ... verbeter de wereld, begin in je tuin!

December 2014

TUINKALENDER

► Snoei de druif liefst nog deze maand.

Volgend jaar wéér!

► Zo nodig ook de ABC bomen. Snoeien vóór 21 december: Acer (esdoorn), Betula (berk) en Carpinus betulus (haag)beuk.

► Blijf de winterharde planten die buiten in een pot overwinteren regelmatig water geven.

► De overwinteraars binnen water geven als de grond
droog aanvoelt.

Fijn voor kleine beestjes,
alias voer voor vogels

► Maak het jezelf gemakkelijk en ruim de tuin pas in het voorjaar op: ook fijn voor de overwinterende beestjes.

► Plantensteunen kunnen wél verwijderd worden: hun aanleuners zijn inmiddels zo verdroogd en verstijfd, dat ze nog wel even overeind blijven.

► Als het niet vriest, kunnen er nog bloembollen gepoot worden. Maar wacht er nu niet langer mee en markeer de plekken waar ze in de grond verstopt zitten.

Pinda's zijn ook in trek
bij de Vlaamse Gaai

► Zijn de regentonnen leeg en staan de gieters op hun kop?

► Tap de buitenkraan af.

► Leg een ijsvrijhouder in de vijver.

► Zorg voor een gevarieerd voedselaanbod voor de vogels en geniet van zoveel bedrijvigheid in een verstilde tuin.

► Gewenst: gezellige kerstdagen, een goede jaarwisseling en veel inspiratie voor een nieuw (tuin)jaar!

Kalender voor 1927, Hendrik Nicolaas Werkman, Stedelijk Museum Amsterdam

December 2014

donderdag 11 december 2014

TUINFOTO'S NOVEMBER 2014

TUINFOTO’S

1 november 2014: ligularia dentata Othello

Blauwe bes, nog één

3 november 2014

De dahlia's bloeien nog steeds

Ezelsoren en sedum spectabile:
mooie combinatie

5 november 2014: kraai op bezoek

Hij is wat slordig met netjes

De spreeuw prefereert de pot met pindakaas mét,
ondanks de slechte bereikbaarheid

6 november 2014:
het is een mooie novembermaand

Op de kast de groenig gebleven hortensia's

11 november 2014: een verlate hommel op
de vrolijk doorbloeiende cosmea

Dit mooie vinkje, een mannetje, vloog zich in
paniek (roofvogel) te pletter tegen het raam

14 november 2014: deze groenling is beter af,
met ons nieuwe voerhuisje

30 november 2014: nog steeds een 'volle' tuin!

... met nog altijd veel te zien en te beleven.
Hopelijk blijft dat nog een tijdje zo!

vrijdag 14 november 2014

NIEUWE ARTIKELEN

NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN OP

12 DECEMBER 2014

De kuipplanten bloeien nog steeds: buiten. Voor Ananassalie, Salvia
Elegans, is dit gewoon: het is een van oorsprong Zuid-Amerikaanse
herfstbloeier. Bijzonder is hier het uitblijven van de vorst in ons land!
De bloemen zijn eetbaar (zoet), het blad kan in het theewater of een
fruitsalade, of meegebakken worden in cakedeeg,

Hier aanklikken: ALLE COLUMNS

Hier aanklikken: ALLE HEGGENMUSSEN

Hier aanklikken: ALLE TUINKALENDERS

Hier aanklikken: ALLE TUINFOTO'S

Hier aanklikken: ANDERE TUINEN

NETHEIDSFOBIE

In míjn tuin ...

... steekt het niet zo nauw met de netheid. Het gaat om het totale plaatje en daarmee ben ik dik tevreden. Maar er zijn momenten waarop de planten afzonderlijk in beeld komen. Dan komt ook mijn netheidsfobie in beeld en pluk ik tegen alle natuurlijke wetten en regels in ook nog gauw even de bruine stengeltjes van de geraniums weg. Bijvoorbeeld. Terwijl ik het doe, weet ik dat ik dom bezig ben, met een winter in aantocht, maar ik kan het gewoon niet laten. En uiteindelijk komt het weer helemaal goed: als ik afgevallen bladeren netjes van het pad af veeg, de tuin in.

Het totale plaatje ...

Mijn man heeft geen last van fobieën en mikt bij het boodschappen doen de etenswaren onbezorgd in de kar. Waar ik ze vervolgens netjes rechtop zet: koek, cake en brood, allemaal op hun kontje. Pakjes gesneden kaas schuif ik ertussen en zelfs eierdozen staan rechtop. Zo blijft alles heel, kan er veel meer in en is precies te zien wat we al hebben, van het boodschappenlijstje. (O, die lijstjes!)

Vanzelfsprekend ben ik ook degene die aan het eind van de lopende band de boodschappen opwacht om ze volgens hetzelfde principe in te laden. Om zijn goodwill te tonen, gooit mijn man er nog wel eens iets tussendoor, maar dat moet er natuurlijk weer uit: anders past het niet. Ik merk nu trouwens dat het heel goed is om die tic eens op papier te zetten. Niet best, als je dat allemaal zo leest. Maar ik ben niet de enige met zo’n fobie.

Herfstkrokussen 'in het gelid'!

Laatst stond ik weer eens aan het eind van de band mijn boodschappen op te wachten, toen ik zag hoe de kassière onze diepvriespizza’s rechtop tegen elkaar zette (!) en ze vervolgens aan weerszijden steunde met twee pakken melk. Er kwam een fraai architectonisch bouwwerkje op mij af. Had ik iets gemist in de berichtgeving omtrent het vervoer van diepvriespizza’s? Eerst, netheidsfobie, maakte ik de kassière een compliment over haar toewijding en vroeg toen naar het waarom. Ze had een steekhoudende verklaring voor deze bijzondere service: als je dit soort dozen plat op de band legt, kunnen ze verschuiven en verderop tussen de andere boodschappen in de knel komen en, nou ja, het is gewoon een slordig gezicht en ze hield nu eenmaal van netjes! Heerlijk!

Netjes!

Straks de tuinpaadjes vegen, maar van de bruine geraniumstengeltjes afblijven. Het is zaak de fobie netjes onder controle te houden, vooral in de tuin!

November 2014

VOER VOOR VOGELS

Heggenmussen

Het heeft even geduurd, maar nu wordt het dan toch echt herfst. Sommige bomen zijn al helemaal ‘ontgroend’ en veel vogels hebben het land al verlaten. Fascinerend vind ik dat: de grote groepen ganzen die in een strakke formatie overvliegen, elkaar soms met een korte ‘gak’ nog iets toeroepend. Je zou er weemoedig van worden, maar mijn bewondering voor de enorme prestatie die trekvogels leveren krijgt toch altijd weer de overhand.

Houd een pot pindakaas bij de hand
en het mussenvolk in stand

Voor de achterblijvers kan het ook een hele toer zijn om hier de winter te overleven. En het vogelbestand in Europa stáat al onder druk. Engelse onderzoekers hebben geconstateerd dat het aantal Europese vogels tussen 1980 en 2009 met 421 miljoen is afgenomen. Dit zou vooral te wijten zijn aan het toenemend intensieve gebruik van landbouwgronden en een afname van stedelijk groen. Het gaat om de zesendertig meest voorkomende soorten, waaronder ook de huismus en de spreeuw. Toevallig zijn dat precies de soorten die nu in mijn eigen tuin oververtegenwoordigd zijn bij het vogelvoer. Wat betreft de mussen kan dat te maken hebben met onze vrij toegankelijke dakgoten, waar des zomers druk genesteld wordt. Voor álle vogels geldt het gastvrije onthaal, dat hen in onze buurtuin ten deel valt: mijn buurvrouw voert de vogels het hele jaar. Zelf zie ik het vogelvolk in de zomer liever mieren, luizen en andere plantenbelagers verorberen.

Voor de spreeuw is het nog een hele toer om bij de
pindakaas te komen. Een vogelvoervettaart is in de maak

Mijn leidraad was altijd het boek ‘Vogels over de vloer’, derde druk juli 1991, waarin Nico de Haan schrijft: “Een goed gevulde voedertafel zal in de zomer weinig klanten trekken.” Omdat “... natuurlijk voedsel beter smaakt dan een berg kaas, brood en keukenrestjes.” Maar in ‘Een tuin vol vogels’ (2007), geschreven door Monica Wesseling, met tips van Nico de Haan, staat in het hoofdstuk Zomer: "Bijvoeren mag!" Daar gaat het om meelwormen voor pas uitgevlogen vogels en hun ouders. Kennelijk is er op dit gebied een ontwikkeling gaande, want laatst trof ik het boekje ‘Vogels voeren - maar nu goed’ (2008), geschreven door prof. dr. Peter Berthold (vooraanstaand ornitholoog) en Gabriele Mohr (gespecialiseerd in het voeren van in het wild levende vogels). Uit onderzoek is gebleken dat vogels zomer en winter gebruik maken van voederplaatsen, maar daarnaast ook altijd blijven zoeken naar ‘natuurlijk’ voedsel. Ze worden niet afhankelijk van het bijvoeren en ook is er geen negatief effect voor jonge vogels.

In een goed gevulde tuin is voor vogels veel te vinden

Aangeraden wordt de tuin met een natuurlijke beplanting en een goede voederplaats om te toveren tot een oase voor vogels en andere dieren, maar voeren op een balkon in de stad kan ook, dus laat je niet afschrikken! Voer zo mogelijk niet te dicht bij het raam, om botsingen te voorkomen, en probeer een plekje te vinden waar het katten niet gemakkelijk gemaakt wordt om een vogel te ‘scoren’. Zoals mijn cementen voerplateau, waar ik buxus omheen geplant heb: een geweldige schuilplek voor katten, waaruit ze als een duveltje in een doosje opspringen - bijna altijd prijs. Ik leg nu groen kippengaas over de buxus, om de katten eronder te houden ;)

Tijd om het gaas over de buxus te leggen: daarna kunnen
de vogelvoertaarten uitgeserveerd worden

Voerhuisjes op een paal zijn volop verkrijgbaar. Een hoogte van anderhalve meter moet voldoende zijn om katten te weren. Om voer en vogels droog te houden is een dak absoluut noodzakelijk. Hoogte tussen bodem en nok: dertig centimeter, zodat ook de grotere soorten er terecht kunnen. Om muizen de toegang te ontzeggen, zou de paal van staal of kunststof moeten zijn: daar hebben deze beestjes geen grip op. Verder moet het huisje voor onszelf weer wél goed toegankelijk zijn: om het eens per week schoon te maken. Wanneer het hele jaar gevoerd wordt, is het nuttig om dat een paar keer per jaar met kokend water te doen. Oud voer moet regelmatig verwijderd worden. Dat gaat gemakkelijker met een (inleg)vel, bijvoorbeeld bakpapier. Wat ook helpt, is het voer in kleine porties geven.

Door de jaren heen is er een zeer groot assortiment in vogelvoermogelijkheden ontwikkeld en op de markt gebracht. Al dit moois is onder andere in tuincentra verkrijgbaar, met soms flinke prijskaartjes eraan. Bedenk dat het voor de vogels uiteindelijk maar om één ding gaat: eten!

En met je (klein)kinderen pinda’s rijgen is nog altijd leuk. Sla een flinke spijker door een plankje, draai het plankje om en je hebt een prima pindagaatjesmaker. Niet geschikt voor kleine kinderen, dus de gaatjes maak je zelf en het rijgen, met een stompe naald, laat je aan de kinderen over. Buiten gebruik een kurk op de spijker! IJzerdraad gebruiken kan ook: dat buig je na het rijgen in een grappige vorm/letter. Smelt ongezouten frituurvet op een laag pitje, roer er zaden, pinda’s en rozijnen door, giet het in een wegwerpbekertje of een uitsteekvormpje, stop er een ophangtouwtje in en laat afkoelen: nu heb je zelf een ‘vetbol’ gemaakt!

En nu moet ik naar buiten, want een grote zwarte kraai trekt de netjes met vetbollen in de appelboom aan flarden! Dat dan óók wel weer!

November 2014

TUINKALENDER NOVEMBER

TUINKALENDER

Blauwedruifjesblad is er al

► Verzamel het afgevallen natte blad in plastic zakken, roer er wat kalk doorheen, druk het goed aan en bind de zakken dicht. Prik er rondom gaten in en zet ze ergens om een hoekje: bladcompost voor de voorjaarstuin.

► Net als de bij elkaar geveegde bladeren, die je niet in plastic zakken stopt: ook een welkom dekentje voor de ondergrondse delen van planten en struiken.

Rhododendron: nu groen en
volgend voorjaar paars van
de bloemen

► Strooi wat kalk, nu er niet meer bemest wordt.

► Zolang het niet vriest kan de compost van het afgelopen jaar nog over de tuin verspreid worden.

► Voorjaarsbollen kunnen nog de grond in.

► Is de tuin groen genoeg in de winter? Plant eens een groenblijver!

Een spreeuw lust alles: ook
pindakaas met meelwormen

► Snoei bomen en struiken. Knip alle naar voren groeiende uitlopers van klimrozen terug.

► Maak de vijver schoon, maar houd daarbij rekening met kikkers, die zich misschien al in de modder hebben teruggetrokken. Leg alvast een ijsvrijhouder klaar.

► Voer vogels op vaste plekken, zodat ze nu al een route door de buurt kunnen uitstippelen.