TUINKALENDER DECEMBER/JANUARI

 TUINKALENDER   

► De aarde warmt op, ook in de winter. Maar vorst kunnen we niet uitsluiten. Zet de potplanten bij de schuur/achterdeur, zodat ze bij vorst snel naar binnen kunnen.

► Een laagje compost beschermt vorstgevoelige planten in de tuin.

► Zet een zak zand klaar voor eventuele ‘gladheidsbestrijding’.

► Laat de regenton leeglopen; een houten ton stelt prijs op een laagje water ter voorkoming van uitdroging.

 Nadat  de houten  regenton begon te  lekken  is 
hij  vervangen door een collega  van plastic. Uit
het  zicht  en  om  de hoek, want  plastic  is 'not
done'. Maar dus wel 'long lasting' en daar is ook
wat voor te zeggen.

                                                         

► Tap de buitenkraan af.

► Voorzie het vogelvolkje van voer en vetbolletjes en graag vers drinkwater.

► Een fris bad wordt ook in de winter op prijs gesteld. Regelmatig het water verversen!

► Houd afdekmateriaal bij de hand voor de vorstgevoelige tuinplanten.

► Mocht het nog gaan sneeuwen, schudt de sneeuw dan van de dunne, breekbare, takken af.

► Bevroren vijver? Maak met warm water een wak: wordt door vijverbewoners op prijs gesteld.

► Grasduinen in tuinboeken is óók tuinieren. Noteer de goede ideeën!

► Tijd om de tuinfoto’s van dit jaar nog eens te bekijken: wat zou je willen veranderen, van welke planten zou je er meer willen hebben?

► Geniet van gezellige feestdagen en een mooi nieuw (tuin)jaar in 2023!

NIEUWE ARTIKELEN

 

 Nieuwe  artikelen  verschijnen in december 
2022. Een goed moment om terug te kijken
 op het  afgelopen jaar, maar zeker ook  om 
 vooruit te kijken, naar het nieuwe jaar 2023.
 Ruimte voor verbeteringen, nieuwe  ideeën 
en misschien ook wel nieuwe planten - ook
tuinplanten hebben niet het eeuwige leven.
En smaken veranderen! Jammer: op  BBC 
2 is mijn favoriete tuinprogramma, het alom
bekende Gardener's  World (vrijdagavond),
met  'winterreces'  gegaan. Wel begrijpelijk;
achter de  schermen  zal men  ongetwijfeld
aan de  slag  gaan met  ideeën  voor 2023! 

GESPUTTER IN DE HERFST

 In míjn tuin...  

… zijn de planten mét hun verzorgers de afgelopen zomer redelijk doorgekomen, ook zonder veel gesproei en gesputter. Alleen de potplanten werden voorzien van een scheut regenwater, tot ook de bodems van de twee regentonnen in zicht kwamen. Maar toen was het ergste leed wel weer geleden, voor zover er sprake is van ‘leed’ in zo’n zonovergoten zomer!

En nu is het herfst, met aangepaste temperaturen en volgens de kenners zo’n zes dagen regen deze oktobermaand en één tot twee weken regen in november. Ik kan dus nog heel wat dagen zonder paraplu naar buiten, want ook in míjn tuin is altijd wel wat te doen. Zo hier en daar zijn er gaten gevallen in het groen. Deels door de droogte, maar deels ook door veranderde inzichten mijnerzijds.

De verwachting is dat meer droge zomers zullen volgen. Dan is je tuin beter af met droogtebestendige planten. Die kunnen nu in de herfst nog steeds geplant worden en goed ‘aarden’ vóór het echt winter wordt. Maar zolang het niet vriest kun je zelfs in de wintermaanden nog aan de slag.

Sedum spectabile

Sommige  planten op  mijn lijstje  heb ik al, zoals  Sedum spectabile  en Verbena bona-riensis, maar  er is natuurlijk niets  tegen ‘meer van hetzelfde’. Integendeel. Het scheelt voor mij in mijn ‘keuzestress’ en het uiteindelijke resultaat in de tuin zal zeker meer vol- doening geven. Groenblijvers hebben  wel  mijn voorkeur, omdat ze er in de winter óók voor je zijn en  er  is niets zo  deprimerend  als  kou, natte  sneeuw  en  een  kale  tuin, vind  ik. Overigens kun  je deze diehards zelfs in de winter nog planten, zolang het niet vriest.  Ik ga dus voor nóg meer Sedum spectabile, die goed combineert met Hypericum calycinum (hertshooi), halfwintergroen, wél zeer vorstbestendig maar dan weer geen liefhebber van natte voeten. En dan weer wèl van een zonnige standplaats, waar hij de hele zomer getooid is met kleine gele bloemen. Laat zich in het voorjaar lekker kort knippen - dat doe ik dan zelf ook, bij de kapper.   Heel bescheiden is mijn kleine maagdenpalm, Vinca minor. Met een hoogte van slechts 15 centimeter begrijp je niet waar dit plantje de naam 'palm' aan verdiend heeft. Het is wel een sterke plant die zich ook goed vertakt als je hem snoeit. Voor de 'onbezonnen' gebiedjes in mijn tuin grijp ik naar Pachysandra terminalis, die ook wel 'schaduwkruid' genoemd wordt. Is een (groen) blijvertje in de winter.  Maar nu eerst sputterend door de herfst! En desnoods met een paraplu de tuin in!

Sommige  planten op  mijn lijstje  heb ik al, zoals  Sedum spectabile  en Verbena bona-riensis, maar  er is natuurlijk niets  tegen ‘meer van hetzelfde’. Integendeel. Het scheelt voor mij in mijn ‘keuzestress’ en het uiteindelijke resultaat in de tuin zal zeker meer vol- doening geven. Groenblijvers hebben  wel  mijn voorkeur, omdat ze er in de winter óók voor je zijn en  er  is niets zo  deprimerend  als  kou, natte  sneeuw  en  een  kale  tuin, vind  ik. Overigens kun  je deze diehards zelfs in de winter nog planten, zolang het niet vriest.  Ik ga dus voor nóg meer Sedum spectabile, die goed combineert met Hypericum calycinum (hertshooi), halfwintergroen, wél zeer vorstbestendig maar dan weer geen liefhebber van natte voeten. En dan weer wèl van een zonnige standplaats, waar hij de hele zomer getooid is met kleine gele bloemen. Laat zich in het voorjaar lekker kort knippen - dat doe ik dan zelf ook, bij de kapper.   Heel bescheiden is mijn kleine maagdenpalm, Vinca minor. Met een hoogte van slechts 15 centimeter begrijp je niet waar dit plantje de naam 'palm' aan verdiend heeft. Het is wel een sterke plant die zich ook goed vertakt als je hem snoeit. Voor de 'onbezonnen' gebiedjes in mijn tuin grijp ik naar Pachysandra terminalis, die ook wel 'schaduwkruid' genoemd wordt. Is een (groen) blijvertje in de winter.  Maar nu eerst sputterend door de herfst! En desnoods met een paraplu de tuin in!

Sommige  planten op  mijn lijstje  heb ik al, zoals  Sedum spectabile  en Verbena bona-riensis, maar  er is natuurlijk niets  tegen ‘meer van hetzelfde’. Integendeel. Het scheelt voor mij in mijn ‘keuzestress’ en het uiteindelijke resultaat in de tuin zal zeker meer vol- doening geven. Groenblijvers hebben  wel  mijn voorkeur, omdat ze er in de winter óók voor je zijn en  er  is niets zo  deprimerend  als  kou, natte  sneeuw  en  een  kale  tuin, vind  ik. Overigens kun  je deze diehards zelfs in de winter nog planten, zolang het niet vriest. 

Ik ga dus voor nóg meer Sedum spectabile, die goed combineert met Hypericum calycinum (hertshooi), halfwintergroen, wél zeer vorstbestendig maar dan weer geen liefhebber van natte voeten. En dan weer wèl van een zonnige standplaats, waar hij de hele zomer getooid is met kleine gele bloemen. Laat zich in het voorjaar lekker kort knippen - dat doe ik dan zelf ook, bij de kapper.  

Heel bescheiden is mijn kleine maagdenpalm, Vinca minor. Met een hoogte van slechts 15 centimeter begrijp je niet waar dit plantje de naam 'palm' aan verdiend heeft. Het is wel een sterke plant die zich ook goed vertakt als je hem snoeit. Voor de 'onbezonnen' gebiedjes in mijn tuin grijp ik naar Pachysandra terminalis, die ook wel 'schaduwkruid' genoemd wordt. Is een (groen) blijvertje in de winter. 

Maar nu eerst sputterend door de herfst! En desnoods met een paraplu de tuin in!

Sommige  planten op  mijn lijstje  heb ik al, zoals  Sedum spectabile  en Verbena bona-riensis, maar  er is natuurlijk niets  tegen ‘meer van hetzelfde’. Integendeel. Het scheelt voor mij in mijn ‘keuzestress’ en het uiteindelijke resultaat in de tuin zal zeker meer vol- doening geven. Groenblijvers hebben  wel  mijn voorkeur, omdat ze er in de winter óók voor je zijn en  er  is niets zo  deprimerend  als  kou, natte  sneeuw  en  een  kale  tuin, vind  ik. Overigens kun  je deze diehards zelfs in de winter nog planten, zolang het niet vriest.  Ik ga dus voor nóg meer Sedum spectabile, die goed combineert met Hypericum calycinum (hertshooi), halfwintergroen, wél zeer vorstbestendig maar dan weer geen liefhebber van natte voeten. En dan weer wèl van een zonnige standplaats, waar hij de hele zomer getooid is met kleine gele bloemen. Laat zich in het voorjaar lekker kort knippen - dat doe ik dan zelf ook, bij de kapper.   Heel bescheiden is mijn kleine maagdenpalm, Vinca minor. Met een hoogte van slechts 15 centimeter begrijp je niet waar dit plantje de naam 'palm' aan verdiend heeft. Het is wel een sterke plant die zich ook goed vertakt als je hem snoeit. Voor de 'onbezonnen' gebiedjes in mijn tuin grijp ik naar Pachysandra terminalis, die ook wel 'schaduwkruid' genoemd wordt. Is een (groen) blijvertje in de winter.  Maar nu eerst sputterend door de herfst! En desnoods met een paraplu de tuin in!

Sommige  planten op  mijn lijstje  heb ik al, zoals  Sedum spectabile  en Verbena bona-riensis, maar  er is natuurlijk niets  tegen ‘meer van hetzelfde’. Integendeel. Het scheelt voor mij in mijn ‘keuzestress’ en het uiteindelijke resultaat in de tuin zal zeker meer vol- doening geven. Groenblijvers hebben  wel  mijn voorkeur, omdat ze er in de winter óók voor je zijn en  er  is niets zo  deprimerend  als  kou, natte  sneeuw  en  een  kale  tuin, vind  ik. Overigens kun  je deze diehards zelfs in de winter nog planten, zolang het niet vriest. 

Ik ga dus voor nóg meer Sedum spectabile, die goed combineert met Hypericum calycinum (hertshooi), halfwintergroen, wél zeer vorstbestendig maar dan weer geen liefhebber van natte voeten. En dan weer wèl van een zonnige standplaats, waar hij de hele zomer getooid is met kleine gele bloemen. Laat zich in het voorjaar lekker kort knippen - dat doe ik dan zelf ook, bij de kapper.  

Heel bescheiden is mijn kleine maagdenpalm, Vinca minor. Met een hoogte van slechts 15 centimeter begrijp je niet waar dit plantje de naam 'palm' aan verdiend heeft. Het is wel een sterke plant die zich ook goed vertakt als je hem snoeit. Voor de 'onbezonnen' gebiedjes in mijn tuin grijp ik naar Pachysandra terminalis, die ook wel 'schaduwkruid' genoemd wordt. Is een (groen) blijvertje in de winter. 

Maar nu eerst sputterend door de herfst! En desnoods met een paraplu de tuin in!

Sommige  planten op  mijn lijstje  heb ik al, zoals  Sedum spectabile  en Verbena bona-riensis, maar  er is natuurlijk niets  tegen ‘meer van hetzelfde’. Integendeel. Het scheelt voor mij in mijn ‘keuzestress’ en het uiteindelijke resultaat in de tuin zal zeker meer vol- doening geven. Groenblijvers hebben  wel  mijn voorkeur, omdat ze er in de winter óók voor je zijn en  er  is niets zo  deprimerend  als  kou, natte  sneeuw  en  een  kale  tuin, vind  ik. Overigens kun  je deze diehards zelfs in de winter nog planten, zolang het niet vriest. 

Ik ga dus voor nóg meer Sedum spectabile, die goed combineert met Hypericum calycinum (hertshooi), halfwintergroen, wél zeer vorstbestendig maar dan weer geen liefhebber van natte voeten. En dan weer wèl van een zonnige standplaats, waar hij de hele zomer getooid is met kleine gele bloemen. Laat zich in het voorjaar lekker kort knippen - dat doe ik dan zelf ook, bij de kapper.  

Heel bescheiden is mijn kleine maagdenpalm, Vinca minor. Met een hoogte van slechts 15 centimeter begrijp je niet waar dit plantje de naam 'palm' aan verdiend heeft. Het is wel een sterke plant die zich ook goed vertakt als je hem snoeit. Voor de 'onbezonnen' gebiedjes in mijn tuin grijp ik naar Pachysandra terminalis, die ook wel 'schaduwkruid' genoemd wordt. Is een (groen) blijvertje in de winter. 

Maar nu eerst sputterend door de herfst! En desnoods met een paraplu de tuin in!

TUSSEN ZOMER EN WINTER

Heggenmussen 

Herfst, het is elk jaar weer even wennen. Maar herfstbuien zijn na de afgelopen uitzonderlijk warme en droge periode zeer welkom. De herfstbloeiers zullen er wél bij varen, net als struiken, bomen en ander 'tuin'gerief. Het gras heeft zeker geleden onder de droogte. En de vooruitzichten stemmen niet hoopvol: dit gaat vaker gebeuren.

Wie niet uit een nabijgelegen sloot kan tappen is dan aangewezen op het drinkwater uit de kraan. En dat is eigenlijk niet bedoeld om in de grond te laten verdwijnen. Regentonnen kunnen uitkomst bieden, maar in droge zomers is hun capaciteit niet voldoende om onze planten overeind te houden. Moeten we ons aanpassen: minder planten, meer tegels? Slecht plan! Meer vetplanten, cactussen misschien? Mwah. Grote slurpers als bomen vervangen door struikjes? Natuurlijk niet! Het bad- en douchewater afvoeren naar de tuin? Misschien iets om over na te denken. Probeer ondertussen zoveel mogelijk regenwater op te vangen. Koppel regentonnen aan de afvoer van de dakgoten. Als je er de ruimte voor hebt kun je ook twee regentonnen met elkaar verbinden. En wanneer de winter zijn intrede doet, en het tóch echt gaat vriezen, kun je ze altijd nog (gedeeltelijk) laten leeglopen. Dat gedeeltelijk is vooral belangrijk bij een ton van hout: die moet niet uitdrogen, want dat geeft lekkage.

Verscholen regenton   

Maar  nu  eerst  iets vrolijkers  ofwel  ‘something  completely different’  (1971, John Cleese in Monty Python’s Flying Circus). De herfst is altijd, net als de lente, een goed moment geweest om nieuwe  planten naar je tuin te halen. En natuurlijk ook om bollen te poten. Laten we daar vooral mee  doorgaan. Niet treuren om wat verloren ging, maar gebruik maken van de vrijge- komen ruimte met zicht op iets nieuws, completely different!

Want ook in deze tijd van het jaar zijn er nog genoeg planten te vinden die de tuin én de tuinier opvrolijken. Ook straks in het voorjaar. Bloembollen bijvoorbeeld. Vanaf half oktober tot eind november ‘poten’: zes weken ‘bollenvoorpret’.

Colchicum autumnale, herfsttijloos

Een aanrader vind ik de ‘herfsttijloos’, Colchicum autumnale, in het wild in ons land een zeldzaam bolgewas. De plant staat hier dan ook op de rode lijst. Maar in tuincentra is de herfsttijloos gewoon te koop. Overigens luidde de oorspronkelijke naam ‘tijdloos’: blad en vruchten wachten het voorjaar af en pas in de herfst komt deze plant in bloei.

Nog een bolgewas: de herfstcrocus, Crocus speciosus, lilablauw en niet moeilijk, maar heeft wel in het voorjaar nog blad dat andere ‘ontluikers’ in de weg kan zitten. Geef hem dus wat ruimte.

Cimicifuga purpurea, herfstaster

Dan de  herfstasters.  Die bloeien  nog  tot  in november en  zijn goed te  combineren  met de  zilverkaars, zoals Cimicifuga ramosa Atropurpurea, die met 150 tot 175 cm. een respectabele hoogte  bereikt  op een zonnige  of  half beschaduwde  plek  in goede,  vochthoudende grond. Bloeit in september en  ook  nog in oktober met witte, aarvormige en  licht geurende bloemen. Maar niet meteen in het eerste seizoen; even geduld. De Cimicifuga wil zich eerst ‘settelen’. 

Voorlopig gaat dus alle eer nog naar de herfstbloeiers. En die eer ontvangen ze niet alleen van ons. In de overgang van zomer naar winter, waarin steeds meer bloeiers het loodje leggen, worden de asters nog steeds druk bezocht door vlinders en bijen. Zelfs tot in november! Een reden temeer om de herfst met meer asters te begroeten! Zijn naam dankt de plant aan zijn uiterlijk. De bloemblaadjes zijn stervormig gerangschikt en het Oud-Griekse woord voor ster is ‘aster’. Oud-Grieks wordt vaker aangehaald bij de benaming van planten, maar kan je ook op het verkeerde spoor zetten. Het najaarsklokje, Leucojum autumnale, bloeit in de maanden augustus en september. Dan noemen wij het nog zomer.

Leycesteria formosa,

Ook in augustus, maar dan tot in oktober, bloeit de fazantenbes, Leycesteria formosa, alias ‘Grandma’s earrings’. De roodpaarse besjes, in bungelende trosjes, schijnen in trek te zijn bij vogels, maar pas deze zomer zagen wij een merel, één, met stoute schoenen aan die zich laafde aan een paar sappige fazantenbesjes. Tijd dus om zelf eens te proeven, want deze bessen smaken naar karamel of chocolade, heb ik gelezen. Lekker, hoor! En voor de vogels laat ik nog wat over. 

Dit hele verhaal kort samengevat: leve de herfst! 

TUINKALENDER OKTOBER/NOVEMBER

 

TUINKALENDER             

► Herfst! (Eindelijk?) volle regentonnen om onze herfstbloeiers van water te voorzien!

► Maar bij vroegtijdige vorstaankondigingen is het verstandig om ze (half) leeg te laten lopen.

► En de gieters leeg ondersteboven te zetten.

► Gaat het hard waaien, bind dan de klimplanten, zo nodig, nog even goed aan.

► Verzamel regelmatig de afgevallen bladeren: natuurlijk isolatiemateriaal in de wintertuin.

► Breng mest aan met een bui in het vooruitzicht, voor een goede start in de komende lente.

► Borstel de nestkasten schoon: de vogels zullen er in het koude jaargetijde graag gebruik van maken.

Dit vogelhokje wordt niet bewoond maar wel bezocht:
 het is een 'spinhokje' 

► Nestkasten worden op de lange duur ‘bouwvallig’. Vervang ze dan door nieuwe.

► Haal alvast vogelvoer in huis en strooi er wat van rond, zodat de flierefluitertjes straks weten waar ze terecht kunnen.

► In de herfst waait het: bind hoge (klim)planten aan en steun de langgesteelde herfstbloeiers.

► Begin alvast met het planten van voorjaarsbollen.

► Ook in mooie grote potten, waarmee je je terras met de tuinplanten verbindt.

► Mocht de temperatuur ’s nachts al onder nul zakken dan wordt het tijd om vorstgevoelige kuipplanten naar binnen te halen.

► En de wintertijd gaat dit jaar in op zondag 30 oktober; we draaien de wijzers van onze klokken een uur terug. Dag zomertijd, tot 26 maart volgend jaar!

NIEUWE ARTIKELEN

 

Nieuwe  artikelen  verschijnen  in  oktober 
2022. Dan is het herfst en laten de bomen
hun bladeren vallen;  draaiend in de wind
maken ze een zachte landing, want vrijwel
gewichtloos, in onze tuin, op  de stoep en 
op straat, waar  ze door de  wind  worden 
opgejaagd en weggeblazen.  De bladeren 
in  mijn  tuin laat  ik liggen: dekentjes voor
de achtergebleven kleine beestjes in mijn
tuin,  die ook de   winter willen overleven.

OVER MAAIEN EN GRAAIEN - IN DE BOEKENKAST

In míjn tuin...... 

is het eigenlijk alleen maar een ‘komen’ en zelden een ‘gaan’ van planten, struikgewas en boompjes. Maar de meidoorn was onomstotelijk dood, dus die hebben we afgevoerd. Het nieuwe uitzicht wende snel; er komt geen vervanger. De omgekomen boom ging met zijn stam schuil achter een twee meter hoog laurierblok - dat kan nu doorgroeien. Dit alles ‘op het noorden’, dus voor ons aantal zonuren maakt het niets uit.  

Toen ook de laatste meidoornmootjes netjes waren opgeruimd en de temperatuur buiten daalde, wist ik binnen ook nog wel iets te doen. Onze kleinste slaapkamer is ingericht als ‘bibliotheek’ en goed voorzien van ter zake doende leeskost, op meerdere terreinen. Wel vaak gedateerd, maar voor ‘tuingerelateerd’ is dat geen probleem.

Mijn tuinboekenverzameling ...

                                                         ten dele ...

Overigens staan de meeste tuinboeken nog altijd voor het grijpen, beneden in de inmiddels volgepropte boekenwand. Vijf planken in de eerste kast zijn volgestouwd met nog meer ‘tuinliteratuur’. En nee, daar mag niets van weg! Mijn laatste aanwinst, uit de inbrengwinkel, is het boek ‘De bonte berm’, De rijke flora en fauna langs onze wegen, van Dr. P. Zonderwijk, deskundige op het gebied van de wilde flora met bijbehorend insectenleven, uitgegeven in 1979! Dat ga ik fijn buiten lezen, in mijn bonte ‘geïnsecteerde’ tuin met ook best wel rijke flora en fauna! 

Wat blijkt: de geschiedenis herhaalt zich. De schrijver vertelt hoe in de jaren ’50 en ’60 ‘… de bermen in principe weinig kruidenrijk mochten zijn en het gras uit netheidsoverwegingen kort moest worden gehouden’ én dat ‘… deze principes steeds meer worden verlaten. Een kleurige, bloemrijke berm is dan ook in vele opzichten aantrekkelijker.’ Toch zijn in de decennia daarna de grasmaaiers regelmatig ingezet, langs straten en snelwegen, om de grasstroken laag te houden.

Maar nu blijkt er dan alsnog sprake van voortschrijdend en (hopelijk) blijvend inzicht: onze bermen worden aanzienlijk minder vaak geschoren; ze bloeien dat het een lieve lust is! Nier iedereen zal blij zijn met deze 'wildgroei', smaken verschillen, maar voor je het weet is het weer winter, trekken de insecten zich terug en zal het gras niet meer groeien. Zo is er elk seizoen voor elk wat wils, mens en diertjes. 

Ooit hadden wij ook gras in onze tuin, ‘... omdat dat zo lekker zacht is voor mollige babypootjes’ schreef ik, maar dat zijn inmiddels allemaal lange benen geworden die zich nu al decennia in een eigen tuin voortbewegen, met of zonder grasmaaier. Het doet mij groot genoegen om hen bezig te zien ... in hún tuin!

DIE MOOIE ZOMER

 Heggenmussen

’t Is nog niet voorbij, die mooie zomer, die begon zowat in mei (vrij naar Gerard Cox, 1973), maar het eind komt wel in zicht, van ‘… haringgeur vermengd met zonnebrand’!

Het waren mooie tijden, in de jaren ’70. Nog steeds is de zomer voor velen de mooiste van de vier jaargetijden. Lang licht, lekker warm, met je hele hebben en houden in de zon, op vakantie, de tuin op zijn best, al dan niet lange fietstochtjes en wandelingen in de omgeving, en vooral ook lange avonden op het terras - want binnen zitten kan altijd nog, als het tóch gaat regenen.

Toch is het niet alleen maar luieren, wat de klok slaat. Een tuin behoeft altijd onderhoud. Dat klinkt als een tegeltjeswijsheid, maar daar kun je je tuin niet mee opzadelen. In het groen is altijd wat te doen en nee, het licht springt er niet op rood, dus moet je zelf je plantjes in de gaten houden. Sproeien is een heikel punt - we moeten zuinig zijn met ons schone drinkwater. Wie nog (steeds) geen regenton heeft moet daar misschien eens over nadenken. Het scheelt zo een paar honderd liter schoon drinkwater, op jaarbasis. Bovendien is je regenwater altijd precies op de goede temperatuur; nooit te koud. Planten tonen geen schrikreactie, maar dat wil niet zeggen dat ze geen last hebben van zo’n straal koud water. En de gieter is met één keer ‘dompelen’ vol - het scheelt dus ook nog in tijd. Zo, nu heb ik alle voordelen wel weer gehad: op naar de tuin/bouwmarkt voor een degelijke regenton! (Wèl met een aftapkraantje onderaan voor als het onvermijdelijk winter wordt!)

Een plaatje van een regenton!

En nu je er toch bent is natuurlijk de verleiding niet te weerstaan om nog eens rond te neuzen op de plantenafdeling. De zomerbloeiers doen het nog best - misschien wil je daar wel wat meer van hebben. Of toch liever herfstbloeiers: daarmee blijft je tuin ook straks nog wekenlang fleurig. 

De naam ‘herfstasters’ klinkt nu nog wel wat treurig; zoiets als de ‘nazit’ op een al dan niet geslaagd feestje. Al een paar lampen uit en een aanrecht vol afwas omdat je eerder vergeten had de vaatwasser aan te zetten. Zoiets. Maar dat is heel persoonlijk.

Nee, met herfstasters is niets mis, net zo  min als met herfstanemonen. Deze laatste zijn misschien iets rustiger van kleur, in wit en (zacht)roze. Met astertjes, van licht- naar donkerblauw, zacht- naar hardroze en wit naar paars kun je accenten aanbrengen; de vrolijke noot in een tuin ‘op zijn retour’!

Herfstaster, ook in trek bij koolwitjes

Maar de hoofdrol is nog altijd weggelegd voor de ‘groenblijvers’. En gras is wel groen, onder mijne voeten, maar van vrij weinig betekenis voor de instandhouding van ons insectenvolkje. Exit het gazon! De serieuze groenblijvers zijn dus van groot belang, voor elk formaat tuin. Voor je eigen uitzicht en privacy, ja zeker, maar óók voor de beestjes die jouw natuurgebiedje frequenteren. En dan heb ik het niet alleen over de vogels, maar ook over de in het gebladerte opererende insecten als vliegen, luizen, wespen, bijen, kevertjes en nog heel veel andere diertjes met vleugeltjes. Of pootjes. Wel eens gehoord van de ‘buikpotigen’? Dat zijn dus slakken! Ze beschikken over een gespierde onderzijde, hun ‘buik’, en verplaatsen zich door deze spieren afwisselend aan te spannen en ‘los’ te laten. Doe ze dat maar eens na - insmeren met groene zeep is wat mij betreft toegestaan!

Vliegen en wat dies meer zij op klimop en ...

 slakkenfeest op mijn sla!

 

 

Terug naar de groenblijvers en ik kan het niet vaak genoeg adviserend herhalen. Want hoewel ik me soms afvraag of mijn tuin niet té groen is, voel ik me er zéker goed bij. Onderzoek heeft uitgewezen dat bewoners van een groene buurt zich gezonder voelen dan mensen met weinig groen in de omgeving.

Sedum spurium, het hele jaar groen;
niets aan te doen!

En het hoeft niet altijd een bóóm van een plant te zijn. Kies bodembedekkers als sedum spurium, mansoren, pachysandra terminalis (die toch het eeuwige leven lijkt te hebben), of taxus, laurier en klimop en geniet van groen, groener, groenst! Niet alleen in de zomer, maar het hele jaar - zònder maaien!

TUINKALENDER AUGUSTUS/SEPTEMBER

 TUINKALENDER         

 

► Wees zuinig met (kraan)water en gebruik zoveel mogelijk het water uit de regenton.

► Begiet de planten die het nodig hebben liefst vroeg in de ochtend.

► Dorre bladeren krijgen een nieuwe toekomst in het compostvat.

► Dat geldt ook voor uitgebloeide bloemen: afknippen en composteren.

► En wat later blij zijn met de ‘tweede bloei’.

► Plaats op tijd steunstokken bij hoog opgroeiende planten.

► Op vakantie? Laat je tuin verzorgd én met een verzorger/ster achter - rijp fruit is in die weken voor de ‘oppas’!

► Eind augustus, begin september taxus en hulst snoeien. 

► Andere hagen eind september snoeien: zo gaan ze strak de winter in.

► In de moestuin kan geoogst worden: loon naar werken!

► Én ruimte voor de aanplant van wintergroenten zoals boerenkool!

► Vogels zijn uitgebroed: tijd om de nestkasten schoon te maken:

hun slaaphuis in de winter. 

► Vul eind september lege plekken met herfstbloeiers, asters bijvoorbeeld.

► En maai het gras dan niet meer zo kort.

► Maar in september kun je ook over de winter heen kijken en voorjaarsbolletjes planten!

► Maar nu eerst nog genieten van een mooie zomer!

 

NIEUWE ARTIKELEN

 

 

 Nieuwe  artikelen verschijnen in augustus 2022, 

het is dan  nog volop  zomer en we kunnen nog

steeds  genieten van  onze tuin, vol in  bloei. Of 

er gesproeid moet worden zal afhangen van het

al dan niet voorkomen van regenbuien. Die zien

we eigenlijk  liever niet, maar voor onze planten

is  regen in dit   jaargetijde van  cruciaal belang.

We moeten gebruik van schoon leidingwater zo-

veel mogelijk beperken en de aanschaf van een

regenton is daarvoor een goede oplossing. Altijd

op de goede temperatuur en onder gieterbereik!

Geniet van  deze zomer, van  je tuin en  haal bij

  regen inspiratie uit een  mooi tuinboek, zodat je 

 na de bui met nieuwe ideeën aan de slag kunt -

want een tuin is (gelukkig) nooit af!

ZOMER!

 Heggenmussen

Hoera! Op dinsdag 21 juni is het zover: zómer! En de coronamaatregelen zijn van de baan! Het leven wordt weer als vanouds!

In de afgelopen jaren was de tuin een fijne plek waar je als altijd je gang kon gaan, want planten hebben geen boodschap aan ‘maatregelen’. Omgekeerd hebben planten wel degelijk een relatie met hun verzorgers. In haar boek ‘Tuinieren voor de geest’ gaat psychiater en psychotherapeut Sue Stuart-Smith uitgebreid in op de relatie tussen tuinieren en persoonlijk welbevinden: horticulturele therapie. Wij kennen ook de uitdrukking ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’: je moet niet alleen je lichaam in beweging houden, maar ook je geest. Alle tuiniers weten het: je graaft, je spit, je plant en trekt onkruid uit en al die tijd ben je in je hoofd ook bezig met een breed scala aan onderwerpen. Van ‘onkruid- ergernis’ en ‘wat eten we vanavond’ tot ‘bloeivreugde’ en wie weet wat nog meer.

De bloeivreugde bereikt nu zijn hoogtepunt, in geuren en kleuren. De uren buiten blijken welbesteed en vanaf een luie stoel op het terras dwalen we met onze ogen door de tuin. Vlinders fladderen van bloem naar bloem, op zoek naar nectar, en concurreren met bijen en hommels. In de dakgoot kwettert een nieuwe generatie mussen en tussen de tuinplanten worden pimpel- en andere jonge meesjes gevoerd.

Asarum - mansoor

Maar helemaal perfect is het plaatje natuurlijk nooit. Zou ook saai zijn, als er geen reden meer was om uit je luie stoel overeind te komen. Want er zijn altijd verrassingen: een plant die twijfelachtig uit de winter kwam en toch weer bloeit. Of de bodembedekkers die elkaar nu bereiken, precies zoals je gehoopt had. En die aparte blaadjes, waarvan je geen idee meer had wat het was, groeien uit tot volwassen blaadjes en dan weet je het weer: ach! dat zijn de mansoren, Asarum, uit de pijpbloemfamilie! Ze houden het hele jaar stand, maar in het voorjaar knip ik de oudste ‘oren’ er toch altijd even uit. Maar waar komen die namen toch vandaan?! Ik heb nog nooit een man gezien met een pijp in zijn oor - maar dat komt misschien omdat ik altijd in mijn tuin bezig ben. Als je zo’n mansoor uit die familie optilt kun je daaronder ook knopjes zien: piepkleine oorbelletjes! In mei en juni bloeien de mansoren met bruinpaarse bloemetjes. Ze breiden zich dus ook vanzelf uit en dat vind ik een geweldige eigenschap van deze plant.

Pachysandra terminalis

Om er nog wel wat variatie in aan te brengen heb ik er in het afgelopen jaar een andere groenblijvende bodembedekker tussen geplant: Pachysandra terminalis, ook wel ‘dikkemanskruid’ genoemd. Waarom is mij niet bekend. De vorm van de blaadjes doet denken aan buxus en dat is niet vreemd, want deze plant behoort inderdaad tot de buxusfamilie. Ooit prees ik Pachysandra terminalis aan met het rijmpje ‘omdat het zonder toch wat kaal is’. De plant heeft zich inmiddels ruimschoots bewezen! Zijn standplaats, niet de hele dag in de zon, draagt daar ook aan bij. Het is een typische schaduwplant. 

Maar in de zomer, met de zon in de hoogste stand,  is er ook behoefte aan planten die deze weelde wél kunnen dragen. Zonaanbidders dus. Een plantengroep waarvan je het misschien niet zou verwachten omdat de bloei pas in augustus begint en doorgaat tot en met oktober is de aster. Typisch een plant om lang plezier van te hebben. Vooral ook omdat er zoveel variëteiten zijn, in hoogte en in kleur. Margrieten horen ook bij de zonaanbidders, met hun fris witte bloemblaadjes en gele hartjes. Want ja, geel en oranje mág weer in de tuin! Helenium, zonnekruid, is dan ook een aanrader. Kleuren: geel, oranje en zelfs koperkleur.

Gewoon doen dus! De zomer is in aantocht, met zijn 'koperen ploert'! Neem gepaste maatregelen, met zonnebrandcrème, geniet vanuit de schaduw van je zonovergoten tuin en geef water, op de goede temperatuur, uit je regenton!

Verscholen regenton

'VERBETERPUNTEN'

In míjn tuin...

... zou ik in de lente voortvarend aan de slag gaan met een flink aantal ‘verbeterpunten’. Maar mijn geest is al enige tijd niet meer gewillig en het vlees als altijd zwak. Dus werd het een hapsnap klus. Wat mij toevallig aan ongemak voor de voeten kwam besloot ik onmiddellijk uit te trekken en zo verdween ter plekke de structuur in mijn aanpak. Want op weg naar de groene bak werd ik natuurlijk voortdurend afgeleid door andere ‘urgente’ verbeterpunten, waar ik óók direct mee aan de slag ging.

Mijn tuin is in de loop der jaren nogal dicht beplant geraakt en daarmee neemt de ruimte voor onkruiden weliswaar af, maar de ongewenste kostgangers weten zich er toch een weg te banen en wortel te schieten, waarna in de zomer hun meestal gele bloempjes je charmant tegemoet stralen, zodat je toch maar weer met de hand over het hart strijkt. Zo vergaat het mij in ieder geval. Bovendien begin ik het tuinseizoen altijd in ‘het buitentuintje’, langs de stoep, wat veel gesprekjes oplevert met passanten. En dat zijn altijd leuke contacten die ik niet zou willen missen!

'Pluizebollen', gone with the wind ...

Maar toch moet ook hier gewied worden. Aan het eind van de straat beginnen de weilanden, waar ook paardenbloemen groeien. In de loop van het voorjaar en de zomer waaien hun ‘pluizenbollen’ het dorp in, waar ze ook in mijn buitentuintje landen en het jaar daarop in volle bloei komen. Met een schop zou ik ze eruit kunnen spitten, maar ik tuinier hier op de vierkante centimeter volgens het credo ‘al jong geleerd, oud nog steeds gedaan’, dus die schop is geen optie. Ik moet iets anders bedenken, om dit tij te keren.

Nu heb ik op meerdere plekken in mijn tuin in de loop van jaren Sedum spurium aangeplant, een laagblijvend vetplantje, een ‘kruipertje’ eigenlijk. Het hele jaar groen en je hoeft er niets aan te doen. In de zomer, juli en augustus, produceert deze Sedum rozerode bloemetjes die vrolijk hoog op hun steeltjes staan. Als ze over het hoogtepunt heen zijn kun je die bloemetjes desgewenst verwijderen. En slakken, maar ook luizen, zijn niet bijzonder geïnteresseerd: nóg een pluspunt. Heb je bij het snoeien van struiken schrammen of wondjes opgelopen, dan genezen die snel onder een ‘ontveld’ Sedumblaadje.

Sedum spurium, bodembedekker, maar
niet beloopbaar!

Dat zijn toch wel heel veel verbeterpunten en dus was de keuze snel gemaakt. In mijn achtertuin graaf ik nu voorzichtig gewortelde Sedumstengeltjes uit en plant ze in het buitentuintje langs de stoep.

Roze in de zomer, in de winter groen: niets meer aan doen!

Juni 2022

 

 

TUINKALENDER

 

TUINKALENDER

Merel op de uitkijk:
naar slakken!

► In droge tijden de potplanten dagelijks van water voorzien en ook graag wat (vloeibare) mest.

► Blijf onkruid wieden, maar bij voldoende ruimte kun je ook gerust wat laten staan: voor de biodiversiteit.

► Uitgebloeide bloemen en (beschadigd) blad deponeren in je compostbak: voor hergebruik.

► Brandnetels trekken vlinders aan: ze leggen hun eitjes aan de onderkant van de bladeren.

►

'Slaksla'

 En paardenbloemen zijn in trek bij hongerige bijen en vlinders, die de eiwitten in nectar en stuifmeel nodig hebben voor hun voortplanting.

► Potplanten hebben dagelijks water nodig met wekelijks vloeibare mest. 

► Slakken staan op het menu van vogels, egels, spitsmuizen, padden en kikkers. Heb je van deze fijnproevers niet genoeg in je tuin, breng de slakken dan naar een ‘buitengebied’.

► Snoeien! Begin juni haagbeuk, half juni taxus, beuk en buxus, eind juni hulst en laurierkers. Buxus liefst op een bewolkte dag.

'Taxussnoeisel'

► Liguster nog niet gesnoeid? Dat kan tot oktober, maar klaar is klaar.

► Bezaai je moestuin(tje) met radijs, basilicum, bietjes en wat je nog meer lekker vindt.

► Je vijver(tje) kun je nu trakteren op nieuwe waterplantjes.

► Klimplanten regelmatig aanbinden.

► En na dit alles vooral ook genieten van het resultaat, in een mooie zomer! 

NIEUWE ARTIKELEN

 

 Nieuwe artikelen verschijnen in juni, als

het volop zomer is en  onze tuinen hun

 hoogtepunt bereiken. Daar kijken we al

   weken, of zelfs maanden, naar uit. Nog  

even en het is zover!  Maar nu eerst de

lente vieren en genieten van die eerste

voorjaarszonnestralen,  de ontluikende

'oude getrouwen' en de concerten van-

uit de dakgoot: het vogelvolkje dat zich

weer van  alle kanten volop laat horen!

Laat schoffel en hark even voor wat ze

zijn en geniet  vanuit  je  luie  stoel van 

het bereikte resultaat: moooi!

VOORJAAR NA HERFSTIGE WINTER

 

In míjn tuin...  

… heeft het voorjaar op gepaste wijze zijn intrede gedaan: met buien en wind maar ook ‘zachte’ dagen. Bij nader inzien was het eigenlijk een voortzetting van de afgelopen herfstachtige winter. Oeps, dat begint op een bijzonder klimaat te lijken. Ongeveer zoiets als het klimaat rond de evenaar, maar dan frisser. Wij denken dat het daar áltijd tropisch warm is, maar de gemiddelde temperatuur is er op zijn laagst 18℃ en de luchtvochtigheid is er hoog (denk aan de regenwouden). Gevalletje ‘buurmans tuin is altijd groener’, zoiets. Overigens bedroeg de gemiddelde temperatuur in ons land het afgelopen jaar 10,4℃.

Hoe dan ook, ik ben blij dat de winter weer achter ons ligt, met maandenlang hetzelfde herfstachtige uitzicht. Er komt weer leven in de brouwerij! Twee merels, man en vrouw, foerageren gezamenlijk in mijn tuin en het is nu een kwestie van dagen voor ze daar aan een nest gaan beginnen. In de hazelnotenstruik bungelen gele trosjes aan de takken en weldra zullen de zwellende knoppen in de bomen het jonge groene blad vrijlaten: naar buiten, de winter is voorbij!

Merel op de uitkijk

Ik ga óók! Er is genoeg te doen. Waar eerder een buxusblok stond, zijn de mansoren nog steeds niet in staat gebleken om de vrijgekomen ruimte helemaal groen in te kleuren. Daar zal ik dit voorjaar iets aan doen: volplanten met kleine taxusstruikjes, wederom in blokvorm, want dat had toch ook wel wat. Ik kan niet wachten tot al die in de afgelopen winter gevallen regen in mijn kleigrond verdampt is!

Blauwe bessenstruik

Dan moet ik misschien ook een ruimere plek zoeken voor de blauwe bessenstruik, want die blijft maar door groeien en bloeien en steeds meer blauwe bessen produceren: superlekker! Ik pluk (en eet) ze vaak in het langslopen, maar nu er per jaar meer geplukt kan worden zou het toch ook leuk zijn om er eens jam van te maken. Wat jaren geleden plukten wij aan het eind van de zomer ook steevast een mand appels uit onze ‘Groninger Kroon’. Maar sinds ik die boom ‘in vorm’ gesnoeid heb (plat) is de productie flink afgenomen, dus daar heb ik oprecht spijt van. De komende zomer zal ik van de zijtakjes afblijven, als de boom die tenminste nog kan opbrengen. Een appelboom wil tenslotte óók gewaardeerd worden. 

 

Groninger Kroon

En dan is er nog de ergernis over het slingerpaadje in de voortuin, artistiek door mijzelf aangelegd: schots, scheef, omhoog en omlaag en dat alles per tegel! Maar of ze daarna waterpas liggen: daar kan ik nu geen uitspraak over doen. (Nu klink ik ‘Haags’ in mijn Groningse tuin!)

April 2022

 

EETBAAR GROEN

Heggenmussen 

April doet wat hij wil en in mei leggen alle vogeltjes een ei: blijft er voor ons tuiniers nog iets te doen over? Nou reken maar! Eindelijk komt ‘de natuur’ uit de startblokken en loopt de buitentemperatuur op naar een werkbare hoogte. Wat hébben we ernaar uitgekeken in de afgelopen periode die vooral gedomineerd werd door corona. Maar nu wordt ons leven weer meer ‘als vanouds’: we kunnen buiten aan de slag!

De winter was nat; vorst van betekenis hebben we niet gehad. Op zich is er geen bezwaar tegen ‘ijselijk’ weer; misschien zelfs te prefereren boven de vele regen. Maar net als over veel gebeurtenissen op wereldniveau hebben we ook niets te zeggen over het klimaat en hoe zich dat manifesteert. In de tuin telt het aantal planten dat de natte winter heeft overleefd.

Aan de slag dus, zoals we dat altijd gedaan hebben in onze tuinen, beschenen door de voorjaarszon en besproeid door een voorjaarsbuitje. We hoeven geen bevroren planten te vervangen, dus onze ‘vaste plantenklanten’ zullen ons binnenkort weer gaan verrassen met groei en bloei.

Maar je kunt je ook laten verrassen met ‘eetbaar groen’: gewoon in voor- of achtertuin, altijd binnen handbereik. Zelfs in potten kun je iets lekkers laten groeien. In een grotere tuin is er ruimte voor een of misschien wel meer fruitbomen. Dat laatste is fijn voor de bestuiving, maar er zijn ook zelfbestuivende fruitbomen, zoals die ene Groninger Kroon in mijn achtertuin, waarvan ik al jarenlang de vruchten pluk. De kroon van deze appelboom, op een zogenaamde ‘halfstam’, heb ik ooit teruggesnoeid tot een platte sculptuur, die het ene jaar meer appels voortbrengt dan het andere. Maar dat is het verschijnsel ‘beurtjaren’.

Groninger Kroon

Daar heeft een druif geen last van. Wél van ouderdomsverschijnselen: na zo’n veertig jaar (!) trouwe dienst liep de druivenproductie dramatisch terug en hebben we deze klimmer vervangen door een Clematis armandii, groenblijvend (dat komt bij clematis niet veel voor), witbloeiend in maart en april en aangenaam geurend. Dat is dan de compensatie voor het ontbreken van eetbare vruchten; je neus wil ook wat. 

Tot zover de ‘grote jongens’ onder de fruitleveranciers. Want ook een aantal vaste planten is eetbaar. Meestal gaat het dan om de bloemen die ze produceren. Maar ook eetbare blaadjes komen voor. Zoals die van de dropplant, Agastache. Verrassing: ze smaken niet naar drop maar naar anijs! En je behoudt het uitzicht op de bloem, die ook goed bezocht wordt door vlinders, hommels en bijen. Er is hier dus geen sprake van concurrentie! De jonge blaadjes van akelei, Aquilegia, en dropplant, Agastache, doen het goed in een salade.

Aquilegia, akelei

Van Campanula persicifolia ‘Coerulea’ kun je de bloemetjes eten. Ze zijn roze, dat gaat goed samen met het bruin van chocoladevla. Sanguisorba officinalis, (grote) pimpernel, hoort tot de familie van de kruiden en bloeit in juli en augustus, wanneer ons klimaat zich van zijn beste kant laat zien: zonnig en warm. Wel op tijd water geven - de pimpernel kan niet zonder. In de winter overleeft hij temperaturen tot -30℃, maar veel sneeuw en/of regen zullen hem wél deren. Zet er dan een stok naast met daarover een grote plastic zak: een plantenparaplu. De jonge scheuten zijn eetbaar, oude scheuten smaken bitter. De grote pimpernel heeft een hoog vitamine C gehalte. Maar je kunt natuurlijk ook gewoon een (sinaas)appel eten.

Bieslook: bis! bis!

En dan een aantrekkelijk kruid, waarmee ik een rand van mijn moestuintje heb ‘afgebiesd’: bieslook! Jaar in jaar uit, in alle seizoenen beschikbaar en in de zomer verrijkt met licht paarsblauwe bolle bloemschermen. Een verrijking voor je boterham met kaas, een opkikkertje in de sla, lekker pittig in de mond als je er buiten in het langslopen wat van ‘meeneemt’, kortom: mijn lievelingskruid in de tuin!

Corylus avellana: hazelnoten uit eigen tuin!

Tot slot nog een typische tak van sport, hier bij ons in Groningen: neut’n schait’n! Dat dient officieel te gebeuren met walnoten, maar thuis, in je achtertoentje, kun je dat natuurlijk ook oefenen met hazelnoten, Corylus avellana. Denk je eens in: een grote struik, vol met ‘neut’n’, dat is toch vrágen om ‘schait’n’!

April 2022