IN MÍJN TUIN ...

vrijdag 11 januari 2013

NIEUWE ARTIKELEN

NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN

OP 8 FEBRUARI 2013!

Daar word je vrolijk van: midden in de winter een fijn rose
dagkoekoeksbloemetje, Silene dioica, boven het veelbelovende

rozet van de slipbladige kaardebol, Dipsacus laciniatus

... is na het decemberbombardement de rust weergekeerd. Geen fysieke schrikreacties meer, thuis noch tijdens de noodzakelijke boodschappen! Graag en met plezier zou ik een financiële bijdrage leveren aan een professioneel vuurwerk voor het hele dorp! Tradities kun je máken!

Met de rust keerde gelukkig ook het vogelvolk terug in de tuin. Het troepje staartmezen dat hier trouw elke winter een paar maal aanschuift, had zich dit jaar verdubbeld. Tot mijn verrassing zag ik tussen de ‘gewone’ exemplaren, met donkere wenkbrauwstrepen, nu ook spierwitte koppies. Eh ... mannetjes en vrouwtjes? Eerstejaars staartmeesjes? Geen idee. Gelukkig heb ik Hans Dorrestijn in drievoud bij de hand: Dorrestijns Vogelgids (2007), Dorrestijns Natuurgids (2010) en Dudeljo!, uit 2012 alweer.

Het voorwoord in de Vogelgids begint met een regelrechte lofzang op de Staartmees, die Dorrestijn om z’n levenslust beschouwt als zijn “... absolute tegenhanger”. Slotzin: “Als ik ooit terugkom op aarde, laat ’t dan zijn in de vorm van een Staartmees. Anders hoeft het voor mij niet.” Dat zou mij ook wel lijken: rondfladderen in zo’n vrolijk onbevangen troepje! En kiezen we dan voor een kopje mét of zónder streepjes? Over zónder heeft Dorrestein het niet, maar ik wil best iets te kiezen hebben.

Een staartmeesje van het
westelijke ras

In zijn Natuurgids slaat hij de staartmeesjes even over, maar in ‘Dudeljo’ komen ze terug. Eerst in een fantasieverhaaltje over een door mezen aangevallen mevrouw, waarbij de staartmezen zich natuurlijk afzijdig hielden, en vervolgens, op pagina 83, in Toscane, waar “... een club van misschien wel tweehonderd staartmezen” Dorrestijns pad kruisten en waar hij ter plekke van opknapte! Tja, wie zou daar níet vrolijk van worden?! Blijft nog altijd de vraag van het witte petje.

Gelukkig hebben we meer vogelboeken op de plank. Misschien niet zo vermakelijk als die van tragikomiek Dorrestijn, maar wel met antwoorden op mijn vragen. ‘Vogels van bos, park en tuin’, Henning Anthon / A.P. & G. den Hoed, uitg. Moussault 1975, brengt uitkomst. De staartmees, Aegithalos caudatus, komt bij ons algemeen voor. Zelf zag ik hem ooit tijdens een Drenthse wandeling bij zijn nestje in een beukenhaag en in de Theetuin van Jacqueline van der Kloet in Weesp. Maar vooral in de winter valt hij op, omdat deze mezen dan in groepsverband rondzwerven. Ze behoren, mét en zonder strepen, tot dezelfde ondersoort: Aegithalos caudatus europeus. Het witte kopje is het noordelijke ras, het gestreepte exemplaar het westelijke!

Ik hoop ze nog vaak te zien, noord en west: allebei best, in mijn tuin!

Januari 2013

2013: MÁÁK ER WAT VAN!

Heggenmussen

Is het niet geweldig: ligt daar zomaar een heel nieuw jaar voor ons, waarmee we van alles kunnen doen! Om te beginnen wens ik daarom iedereen een gezond 2013 en ruimte om er een goed jaar van te maken, niet in de laatste plaats in de tuin. En ach, we weten het natuurlijk wel: veel zal bij het oude blijven, maar het is toch prettig om voor je gevoel met een schone lei te beginnen. En als dat ergens kan, is het wel in de tuin.

Beperkt kleurenschema ...

Ik geef het gewoon toe: mijn tuin ligt er onttakeld bij nu, met een saai kleurenschema in vooral bruin en groen. Lang niet alles is opgeruimd, ten gerieve van de overwinterende beestjes. Die beestjes zijn een goed excuus, maar na een paar maanden verlang je naar een nieuw begin, met fris groen blad en wat meer variatie in kleur. Toch moeten we nog even geduld hebben. Maar als er iets in bloei komt, winterakonieten, sneeuwklokjes, kerstrozen en niet te vergeten iris reticulata, dan zal ik de directe omgeving van deze dappere voorboden direct ‘opschonen’, zodat ze in volle glorie te bewonderen zijn.

Een knop van Helleborus, kerstroos

Een nieuw jaar levert altijd een schat aan verkiezingen op, ook binnen het segment van alle categorieën planten. Natuurlijk is de achterliggende gedachte het stimuleren van de verkoop van deze planten en als je dan toch bij de kweker of in het tuincentrum bent, neem je vanzelf ook nog het nodige aan ‘verliezers’ van dit jaar mee. Toch heeft het iets, zo’n verkiezing. De winnaar wordt altijd geselecteerd op een aantal goede eigenschappen. Daarnaast is het niet verkeerd om de aandacht eens te verleggen naar planten die wat op de achtergrond zijn geraakt: het kan tot nieuwe inzichten leiden.

Lentebloeier van 2013 is geworden het lelietje-der-dalen, Convallaria majalis. Door de betreffende jury beoordeeld als romantisch, met een vleugje nostalgie en een zoete geur die lentekriebels geeft. Bovendien veelzijdig toe te passen in de border, op balkon en terras en ook nog eens in het interieur. Inderdaad, het is een schatje in de voorjaarstuin. Maar ik kreeg mijn kriebels er vorig jaar vooral later in het seizoen van: toen het toch wat onflatteuze blad de tuin begon over te nemen! Ik heb het met handenvol uitgetrokken. En nu maar hopen, dat het lelietje mij vergeeft en mij met zijn zoete geur inderdaad lentekriebels bezorgt!

Hydrangea quercifolia doet het niet slecht,
in de winter

Wat betreft later bloeiende (vaste) planten is er nog geen uitsluitsel. In de FloraHolland Award ‘Glazen Tulp’ 2013 is er in de categorie tuinplanten sprake van vier halve finalisten: de kleinbloemige Cyclamen persicum, Lavandula angustifolia ‘Felice’, Lavandula stoechas ‘Giant Summer’ en kuipplant Hebe Donna Emma. Die moeten dus alle vier wel de moeite waard zijn.

Helaas is de organisatie Plant Publicity Holland, gedurende zestig jaar promotor van de Nederlandse boomkwekerijsector, per 31 december 2012 gestopt met zijn activiteiten, waaronder diverse verkiezingen. De Cultuurgroep voor laan-, bos- en parkbomen wil de promotieactiviteiten rond de verkiezing van de ‘Boom van het Jaar’ voortzetten. De uitkomst zullen we nog even moeten afwachten. Ik ben wel blij dat deze verkiezing doorgaat: hoe meer mensen geattendeerd worden op de kwaliteiten van bomen, hoe beter. We kunnen eenvoudig niet zónder!

Persicaria firetail biedt nu duurzame
bescherming aan de beestjes ...

2013 is in ieder geval ook het ‘Jaar van de duurzame tuinen’. Hoe kun je een tuin verduurzamen? In de Tuinen van Appeltern wordt, achter schermen, gewerkt aan de duurzaamste tuin van Nederland. Daar kunnen we te zijner tijd dus inspiratie opdoen. Maar je kunt zelf ook wel iets bedenken. Opvang van regenwater voor gebruik in de tuin is gemakkelijk te realiseren met een regenton. Zelf heb ik alleen een lamp met bewegingsmelder bij de voordeur, maar in tuinen met meer verlichting loont het zeker om eens te kijken naar LED verlichting. Op het vlak van beplanting hebben inheemse plantensoorten de voorkeur: er zijn minder kunstgrepen nodig om ze in leven te houden. Verwerk je eigen tuinafval en ook geschikt keukenafval in een compostbak: dat kan kilometers verschil maken voor de vuilniswagen. Bovendien heb je een geweldige grondverbeteraar zo wel heel dicht bij de hand en ook nog eens zonder plastic verpakking. Zaai niet alleen eenjarigen, maar ook vaste planten; een zakje zaad vergt aanzienlijk minder transportkosten dan een pot met plant en potgrond. En geef planten de tijd om uit te groeien; we willen snel, snel, maar dat hoeft helemaal niet. Maak een ‘nuttig’ gebruik van de tuin en richt een gedeelte in als moestuin. Dat kan ook een siermoestuin zijn, zoals Ineke Greve er een aanlegde (zie de foto op blz. 33 in haar boek ‘Met groene vingers en zwarte handen’).

Kortom: 2013 - máák er wat van!

... en zie de schoonheid waar die zich voordoet!

Tot slot nog een bemoedigend bericht! Volgens een uitspraak van de Reclame Code Commissie mag het bedrijf Monsanto in advertenties voor Roundup niet meer beweren dat dit onkruidbestrijdingsmiddel geen bodemwerking heeft en dat glyfosaat, hoofdbestanddeel van Roundup, niet in het grondwater terecht komt.

Als leven je lief is, gebruik dan geen Roundup!

Januari 2013

JANUARI/FEBRUARI

TUINKALENDER

Een bemoste tak, door de wind uit de es gebroken

► Laat je niet misleiden door het zachte winterweer. Eén draai aan de windhaan en het vriest!

► Maar het is heerlijk om buiten te zijn en te zien dat er al zoveel boven komt.

Een vroeg of laat koekoeksbloemetje!

► Ook onkruid en daar mag je je altijd op uitleven.

► En lelijk blad van de kerstrozen, Helleborus, dat kan ook weggeknipt worden.

► Koop je favoriete tuintijdschrift en laat je inspireren voor het nieuwe seizoen.

► Vergeet de planten in potten niet: zeker eens per week watergeven.

► Controleer ook regelmatig de overwinteraars binnen.

► Eenjarige lathyrus kan nu al binnen gezaaid worden. En als je het dan toch doet, dan ook maar meteen véél - voor een zomer lang plezier!

► Breid het sneeuwklokjesbestand uit door de pollen bloeiend en wel te delen: wit is óók een mooie kleur.

Dit is er alvast één: de kraai!

► Blijf de vogels voeren. Dan is er veel te tellen tijdens de Nationale Tuinvogeltelling op 19 en 20 januari a.s. (Zie ook www.tuinvogeltelling.nl).

► Maak er weer een mooi tuinjaar van in 2013!

Januari 2013

donderdag 10 januari 2013

DECEMBER 2012

TUINFOTO’S

De eerste sneeuw

Russische boerenkool
brengt kleur

Een vinkje

Merels eten geen zaadjes,
maar appels

Het is koud en de merel blaast zich op

Voetstapjes in de sneeuw
(merel-)

Een staartmeesje, van het
westelijke ras

Close-up van het
koekoeksbloemetje

Vroeg of laat (?) koekoeksbloemetje boven
een rozet van de slipbladige kaardebol

Asters in wintertooi

Winterwandeling, Ekenstein

'Evergreen' Gaultheria

Een waterig zonnetje doet het verlangen
naar het voorjaar toenemen,

maar eerst: goede kerstdagen!

Een berkentak in de vuurkorf
loopt uit ...

Hydrangea quercifolia, nog steeds in blad

Mooi rood verkleurd blad van de blauwe bes - volgend jaar méér!

foto: M.

Kerstwandeling, Ekenstein

"Dag 2012"
Afdruk van een kleinkinderhandje op
het glas van de tochtdeur ...

vrijdag 14 december 2012

NIEUWE ARTIKELEN

NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN

OP 11 JANUARI 2013!

Dit sprookjesachtige landschap is te bewonderen bij Tuinland in Groningen. Al

drie keer hebben we ervan genoten, samen met onze kleinzoon van drie jaar:
"Gaan we naar de mooie wereld kijken?"

VAN GEMEENTEWEGE(N)

In míjn tuin …

... is het rustig nu, na de koude start in het voorjaar en de daarop volgende groeispurt in een natte zomer. Er was veel in te halen en dat is gelukt. Voor volgend jaar hoop ik op weer uitbundig bloeiende rozen! Maar nu eerst de welverdiende rust voor mijn tuin.

Rosa Sanders White

Er is in deze saaie dagen trouwens afleiding genoeg buiten. Al een tijdje mag onze straat zich verheugen in een toenemende belangstelling van gemeentewege(n). Eerst verschenen er raadselachtige figuurtjes op het wegdek, voorzien van niet te herleiden cijfercombinaties. Maar dat was geen exclusief voorrecht; ook in andere dorpen kwamen we deze mysterieuze signalen tegen. Later verscheen er een busje waaruit een man tevoorschijn kwam met specialistische apparatuur, een plastic zakje en een schepje. In een rustig tempo, maar accuraat, boorde hij een schijfje uit het asfalt. Met een grondboor draaide hij zand uit het gat. Dat werd er zorgvuldig naast gedeponeerd. Het volgende boorsel was klei. Er verdwenen monstertjes in plastic zakjes en daarna schoof hij klei en zand terug in het gat, vulde nog wat bij uit een meegebrachte zak zand en dekte het gat af met het asfaltrondje. Alles werd weer netjes opgeborgen en de auto reed door om een eindje verderop het ritueel te herhalen. Ik had hem kunnen vragen naar wat en waarvoor, maar je hoeft niet altijd álles te weten.

Daarna kwamen de bladruimers en verschenen er mannen met schoppen en een graafmachine: om de riolering in deze buurt op orde te brengen.

Het oude asfalt wordt van de weg geschraapt ...

Maar het mooiste moest nog komen! Op een dag hoorde ik buiten een vrolijk gepiep: op de stoep voor mijn tuin stond een driepoot met daarop een lampachtig dingetje waar piepjes uitkwamen. Tot mijn schrik versnelden de piepjes toen ik erlangs liep: ik werd gedetecteerd! Een eindje verderop stond een man met ook al een lampje op een stok, maar hij leek niet onder de indruk van het gepiep en nu besloot ik ook maar eens mijn licht op te steken. Deze meneer was bezig “... de dikte van de nieuwe asfaltlaag op te meten.” “Geweldig!” riep ik en om mijn enthousiasme te verklaren vertelde ik hem dat hier negentien jaar geleden een nieuwe stoep is gelegd. Hóóg, in verband met een nieuwe laag asfalt. Helaas was er voor dat asfalt toen geen geld. Maar nu horen we ineens tóch bij het dorp: ook wíj hebben nu een mooie nieuwe straat! Een lift voor huis en tuin!

December 2012

EEN OMZET VAN TONNEN

Heggenmussen

'Slagschip' in de straat

Eind november onderging onze straat een metamorfose. Er kwam een gloednieuwe zwarte asfaltlaag, geflankeerd door rijen strakke goottegels. In jargon: de molgoten. Je hebt geen idee wat er allemaal komt kijken bij zo’n metamorfose. Machines als slagschepen schoven langzaam voorbij met daaromheen mannen in veilig opvallende oranje pakken, die het proces geconcentreerd volgden en precies wisten wat hen te doen stond, handmatig, om ook op de vierkante centimeters naast de goten het asfalt in goede banen te leiden. Een perfecte samenwerking tussen mensen en machines. Ter afwerking trok een playmobil-achtige wals, en dan op ware grootte, frivole baantjes over het dampende wegdek - bijna jammer dat het werk klaar was.

OUD ASFALT

Maar voor het zover was dat het nieuwe asfalt ‘gelegd’ kon worden, moest de oude laag eraf en opgeruimd. Grote vrachtwagens reden beurtelings voor de enorme freesmachine uit. Die schraapte het asfalt los, waarna het via een lopende band in de laadbak van de vrachtwagen belandde. Een duidelijke ‘piep’ waarschuwde de vrachtwagenchauffeur dat er gestopt of doorgereden moest worden, tot de bak helemaal vol was en een nieuwe, lege vrachtwagen zijn plaats innam. Een efficiënt proces waarbij de wegwerkers perfect op elkaar bleken ingespeeld. Uiteindelijk werd er driehonderd ton (driehonderdduizend kilogram!) aan asfalt afgevoerd naar de Eemshaven, waar het verbrand zou worden in een installatie voor thermische verwerking van onder andere teerhoudend asfaltgranulaat.

Ik was onder de indruk: van de ingenieurs die deze machines bedenken, de rustige en kundige samenwerking van de wegwerkers én de driehonderd ton asfalt die opgeruimd moest worden.

Tonnen asfalt worden verwijderd

TONNEN HUMUS

Ondertussen wordt er naast het asfalt, in de tuin en de natuur, ook opgeruimd in indrukwekkende getallen, zij het in deze tijd van het jaar op een iets lager pitje.
Wat te denken van insectenetende spinnen!

Een wesp als
spinnenvoer

Op jaarbasis verorberen zij vijftig tot zestig maal het gewicht van de totale Nederlandse bevolking. Dat is een hele grote berg insecten!

En wie zou toch denken dat een regenworm veel in te brengen heeft? Er is een schatting dat regenwormen ongeveer de helft van de biomassa in de bodem uitmaken. Het gemiddelde gewicht aan regenwormen per duizend vierkante meter is honderdvijfentwintig kilo. In vruchtbare grond kan het totale gewicht aan álle aanwezige wormensoorten op zo’n oppervlak oplopen, schrik niet, tot drie ton: drieduizend kilo. En die brengen wat teweeg, met z’n allen. De opbrengst van akkers met veel wormen is aanzienlijk hoger dan de opbrengst in wormloze akkers. Onderzoekers hebben een jaar lang op een gebiedje van één vierkante meter de uitwerpselen van wormen gewogen en kwamen daarbij uit op een productie van 4,4 tot 8 kilo. Per hectare is dat vierenveertig tot tachtig ton aan ‘verwerkte’ wormenaarde. Wereldwijd is er handel in wormen als natuurlijke bodemverbeteraars. In 1980 kochten de Verenigde Staten driehonderdzeventig miljoen wormen van Canada.

Deze wormen gaan op een andere manier een
bijdrage leveren aan het composteringsproces ...

Ook Charles Darwin (evolutietheorie) heeft zich verdiept in de worm: “Slechts weinig andere dieren hebben een zo grote betekenis voor de geschiedenis van de aarde als deze zo eenvoudig georganiseerde wezens.” Hij schatte dat om de zoveel jaar de volledige oppervlaktelaag van de wereld de maag van een aardworm passeert en noemde de worm een ‘natuurlijke ploeg’.

In de biologische landbouw kan ‘niet kerende grondbewerking’ een positief effect hebben op een goede structuur van een gezonde bodem. Die wordt dan niet dieper bewerkt dan twaalf centimeter, om het bodemleven, met die natuurlijke ploeg, te sparen. Ook is er onderzoek gedaan naar de effecten van de introductie van regenwormen. In 2009 verscheen daarover een rapport, waaruit valt op te maken dat er beslist positieve effecten zijn, maar niet altijd in weidegebied. Onder natte weersomstandigheden kunnen de graszoden, poreus door de wormengangen, vertrapt worden door de dieren in de wei. Daarnaast zouden veel wormen meer mollen aantrekken, wat ook niet bevorderlijk is voor een stevige grasmat. Toch wogen de nadelen niet op tegen de voordelen.

Herfst op Ekenstein: wie ruimt dit op?!

Behalve op het boerenbedrijf zijn wormen ook nuttig in het bos. Wanneer het afgevallen blad daar jaar in, jaar uit zou blijven liggen, zouden de bomen tenslotte kopje onder gaan in hun eigen bladeren. In een Canadees populierenbos verdween de drie centimeter dikke strooisellaag door toedoen van een invasie van Europese regenwormen. Dat levert een verbetering van de bodem op, die de wortelgroei ten goede komt en daarmee de boom in zijn geheel.

TUINWORMEN

Dat willen we voor onze tuinplanten ook. Maar hoe kom je aan wormen? En hoe houd je ze in je tuin? Nu, in de winter, hebben ze zich diep in de grond teruggetrokken en daar laten we ze met rust. Daar houden wormen van: geen trillingen en een donkere omgeving. In voorjaar en herfst zijn ze actief. Met voldoende voedselrijk materiaal zullen ze graag blijven. Laat dus het in de herfst afgevallen blad liggen en ruim in het voorjaar niet te snel op; daar zullen de wormen bij helpen. Heb je in je (nieuwe) tuin geen of weinig wormen, dan kun je ze, zoals alles tegenwoordig, via Internet per kilo bestellen.

Niet voor een omzet van tonnen, maar voor een omzet in humus!

PS Per heel erg abuis heb ik de foto's van de asfalteermachine en de wals van mijn camera gewist - héél jammer.

December 2012

DECEMBER/JANUARI

TUINKALENDER

Een vinkje in de sneeuw

► Versier de tuin met vogelvoer: rode pindanetjes in de groene laurier en vetbollen in de taxus. Mag ook met rode lintjes.

► Smelt een blok vet met een lepel olijfolie, roer er vogelzaad door, laat enigszins afkoelen en giet het vet in borstplaatvormpjes. Haal er, als het vet helemaal is afgekoeld, een touwtje door en versier er de klimop mee.

► Wel vogelvoer blíjven aanbieden: ze rekenen er nu op!